نوانديشي در شناخت و توسعه مفهومي برنامه درسي نال

برنامه درسي نال مهمترين مفهوم در رشته برنامه درسي است كه اولين بار به وسيله آيزنر (1979) مطرح گرديد. آيزنر بر حذفيات برنامه درسي به عنوان برنامه درسي نال تأكيد داشته و بقيه ابعاد آن را ناديده گرفته است. هدف اين پژوهش شناسايي ماهيت برنامه درسي نال، انواع، ابعاد، سطوح، و پيامدهاي آن با استفاده از روش اسناد پژوهي، مطالعه و تحليل پژوهش‌هاي انجام شده در اين حوزه است. نتايج اين پژوهش نشان داد برنامه درسي نال مفهومي فراتر از برنامه درسي نال مد نظر آيزنر (برنامه درسي محذوف) است و علاوه بر حذفيات برنامه درسي، شامل مواردي است كه با حضور خود در برنامه درسي، نقايصي را در تعليم و تربيت فراگيران ايجاد مي‌كند. بر اين اساس، هفت نوع برنامه درسي نال: «مغفول، محذوف، منسوخ، محرف، عقيم، مفرط و ممنوعه» شناسايي شد كه به شكل عمدي يا غيرعمدي در زمان طراحي، اجرا و يا آموخته شدن برنامه درسي رخ داده و موجب بروز نقص در جريان يادگيري فراگيران شده كه اثرات و پيامدهاي فردي و اجتماعي نامطلوبي را برجاي مي‌گذارند.