اثر كم آبياري، كاربرد تلفيقي كودهاي دامي، شيميايي بر عملكرد و برخي ويژگي‌هاي مورفوفيزيولوژيكي آرنيكا

سابقه و هدف: آرنيكا با نام علمي (Arnica montana L.) گياهي كمياب است كه در چندين كشور اروپايي تحت مراقبت بسيار قرار گرفته و مانند گياهان دارويي داراي ارزش تجاري بالا مي‌باشد. آب يكي از عوامل محيطي است كه تأثير عمده‌اي بر رشد و ميزان مواد مؤثره گياهان دارويي دارد. گياهان در طي دوران رشد خود با تنش‌هاي متعدد محيطي مواجه مي‌شوند. هر يك از اين تنش‌ها مي‌توانند بسته به ميزان حساسيت و مرحله رشد گونه گياهي، اثرات متفاوتي بر رشد، متابوليسم و عملكرد آن‌ها داشته باشند. مديريت مصرف عناصر غذايي نيز از جمله عواملي است كه در كنار مديريت مصرف آب عملكرد كمي و كيفي گياهان زراعي و دارويي را تحت تأثير قرار مي‌دهد. كود دامي يكي از منابع كود آلي است كه استفاده از آن در سيستم مديريت پايدار خاك مرسوم مي‌باشد. در اين ميان منابع آلي در تلفيق با كودهاي شيميايي مي‌توانند به حاصلخيزي خاك و افزايش توليد محصول منجر شوند، زيرا اين سيستم اكثر نيازهاي غذايي گياه را تأمين كرده و كارآيي جذب موادغذايي توسط محصول را نيز افزايش مي‌دهد. بنابراين اين مطالعه به منظور بررسي اثر كم آبياري، كاربرد تلفيقي كودهاي دامي، شيميايي بر عملكرد و برخي ويژگي‌هاي مورفوفيزيولوژيكي آرنيكا طراحي و اجرا شد.مواد و روش‌ها: آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با پنج سطح كود: 1) عدم مصرف كود 2) 25% كود اوره + 75 % دامي 3) 50% كود اوره + 50 % دامي 4) 100% كود اوره و 5) 100% دامي، به عنوان فاكتور اول و چهار سطح رژيم آبياري: 100، 75، 60 و 50% نياز آبي به عنوان فاكتور دوم با سه تكرار در گلخانه تحقيقاتي شركت زيست اكسير كيميا واقع در شهر اصفهان در سال 1398 انجام شد. نياز آبي ساير تيمارها نيز براساس نياز آبي تيمار شاهد به كمك دستگاه رطوبت‌سنج TDR در نظر گرفته شد. برداشت گل از هر گلدان هفته‌اي يكبار تا پايان دوره گلدهي انجام و تعداد گل در بوته، عملكرد گل خشك، شاخص برداشت گل، عملكرد بيولوژيك، پرولين، نشت الكتروليت، هدايت روزنه‌اي، كلروفيل كل، كارايي جذب نيتروژن، فنل و فلاونوئيد مورد بررسي قرار گرفتند.يافته‌ها: نتايج آزمايش نشان داد كه اثر كود، رژيم آبياري و اثر متقابل آن‌ها بر تمام صفات معني‌دار بود. مقايسات ميانگين اثر متقابل كود و رژيم آبياري نشان داد كه بيشترين تعداد گل در بوته، عملكرد گل خشك و عملكرد بيولوژيك در تيمار 100% دامي + 100% نياز آبي، بيشترين شاخص برداشت گل در تيمار شاهد + 75% نياز آبي، بيشترين نشت الكتروليت در تيمار 100% دامي + 60% نياز آبي، بيشترين هدايت روزنه‌اي در تيمار 100% دامي + 100% نياز آبي، بيشترين كلروفيل كل در تيمار 100% كود اوره + 100% نياز آبي و بيشترين محتواي فنل، فلاونوئيد و پرولين در تيمار 100% كود اوره + 50% نياز آبي مشاهده شد. نتيجه‌گيري: براساس نتايج به دست آمده در اين آزمايش مي‌توان بيان كرد كه 100% نياز آبي باعث كاهش ميزان پرولين، نشت الكتروليت، فنل، فلاونوئيد و بهبود شرايط رشد گياه در اكثر تيمارهاي كودي شده است. از طرفي با به كارگيري كود دامي (به ويژه در سطوح بالاي تنش) مي‌توان تا حدي از بروز اثرهاي سوء تنش خشكي كاست. بنابراين با توجه به نتايج اين آزمايش به منظور دستيابي به حداكثر ميزان عملكرد گياه در شرايط مشابه كاربرد 100% دامي با 100% نياز آبي توصيه مي‌گردد.