تأثير تغييرات آنزيم‌هاي آنتي اكسيدان بر روي عملكرد نخود با كاربرد عنصر روي، سيليكون و روي تثبيت شده بر روي SBA-15 تحت شرايط مختلف رطوبتي

سابقه و هدف: تنش آبي به‌عنوان مهم‌ترين تنش محيطي در مناطق خشك و نيمه‌خشك جهان، به دليل اينكه از لحاظ فيزيولوژي و بيوشيميايي گياهان را تحت تاثير قرار مي دهد، موجب كاهش عملكرد كمي و كيفي محصولات زراعي مي شود. گياه نخود نيز به عنوان يك گياه پروتئيني مهم، در شرايط ديم اغلب در معرض تنش آبي قرار مي گيرد كه مي توان با مديريت تغذيه‌اي صحيح تا حدودي خسارت ناشي از تنش هاي محيطي بر آن را جبران كرد. فرم نانو كودها به دليل افزايش جذب و دسترسي گياه به كود مي تواند سودمند باشد. بر اين اساس اين پژوهش با هدف بررسي تاثير مزوحفره روي و سيليكون (نانو روي تثبيت شده بر روي SBA-15) بر روي سيستم دفاعي نخود در تنش آبي انجام گرفت. مواد و روش‌ها: آزمايش حاضر در مزرعه‌ پژوهشي دانشگاه مراغه به مختصات 37 درجه و 23 دقيقه عرض شمالي، 46 درجه و 16 دقيقه طول شرقي و 1485 متر ارتفاع از سطح آب‌هاي آزاد در سال زراعي 98-97 بهصورت اسپليت پلات بر پايه طرح بلوكهاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا گرديد. فاكتور اصلي شامل تنش آبي (:W1 90 درصد ظرفيت زراعي، :W260 درصد ظرفيت زراعي و W3: 30 درصد ظرفيت زراعي) و فاكتور فرعي نيز شامل F1: شاهد (عدم مصرف كود)، F2: سولفات روي، F3: سيليكون، F4: سولفات روي+سيليكون، F5: مزوحفرات روي و سيليكون مي‌باشد. صفات ارتفاع بوته، عملكرد دانه، فعاليت آنزيم‌هاي كاتالاز، آسكوربات پراكسيداز، گاياكول پراكسيداز و تغييرات هيدروژن پراكسيد، مالون دي آلدهيد كلروفيل a و b و كاروتنوئيد مورد برسي قرار گرفت.يافته‌ها: طبق نتايج اين پژوهش با افزايش شدت تنش آبي، ارتفاع بوته و كلروفيل b به‌طور معني داري كاهش يافت و محلول پاشي با تيمار مزوحفرات روي و سيليكون 50 درصد كلروفيل b را نسبت به شاهد افزايش داد. همچنين نتايج نشان داد صفات كاتالاز، آسكوربات پراكسيداز، گاياكول پراكسيداز، هيدروژن پراكسيد، مالون دي آلدهيد، كلروفيل a، كاروتنوئيد، ارتفاع بوته و عملكرد دانه تحت تاثير برهمكنش تنش و كود قرار گرفت. با افزايش شدت تنش ميزان توليد هيدروژن پراكسيد نسبت به حالت عدم تنش به‌طور معني داري افزايش يافت. از طرفي در تمامي صفات كاربرد تيمارهاي كودي بخصوص مزوحفرات روي و سيليكون در تنش آبي (90، 60 و 30 درصد ظرفيت زراعي) بيشترين مقدار را داشت. همچنين مزوحفره روي و سيليكون با افزيش آنزيم هاي آنتي اكسيدان كاتالاز، آسكوربات پراكسيداز و گاياكول پراكسيداز در نهايت موجب كاهش 50 درصدي مالون دي‌آلدهيد نسبت به عدم محلول‌پاشي در سطح تنش 30 درصد ظرفيت زراعي گرديد. همچنين افزايش معني داري در كلروفيل a و كاروتنوئيد با كاربرد اين تيمار در هر سه سطح تنش آبي مشاهده شد. نتيجه‌گيري: به‌طوري كلي نتايج اين پژوهش نشان داد كه محلول پاشي با مزوحفره روي و سيليكون بخصوص در شدت‌هاي بالاي تنش به دليل تأثير آن در كاهش ميزان هيدروژن پراكسيد و به دنبال آن كاهش ميزان مالون دي آلدهيد و همچنين تأثير مثبت بر روي سيستم دفاعي گياه و كاهش خسارت‌هاي ناشي از تنش آبي و در نهايت افزايش عملكرد دانه برترين تركيب تيماري مي باشد.