سيرتحول پيكربندي فضا در خانه‌هاي صد سال اخير نجف‌آباد

بيان مسئله: خانه‌هاي صد ‌سال اخير نجف‌آباد با تغيير از خانه‌هاي حياط مركزي، در جريان مدرنسازي به ترتيب به چهار شكل هال مركزي، سواره-پياده، هال خصوصي و آپارتماني ساخته شدند. تاكنون تحقيقي نه در مقام معرفي و نه تحليل، بر روي اين سير تحول صورت‌نگرفته تا با معرفي گذشته و تغييرات آن، محققان و طراحان معاصر را  نسبت به زمينه و سابقه موضوع طراحي خانه در اين شهر آگاه كند.اين پژوهش به دنبال پاسخگويي به اين سؤالات است كه سير تحول معماري خانه‌هاي نجف‌آباد طي صد سال اخير چگونه بوده است؟ مقايسه تطبيقي خانه‌هاي صد‌ سال اخير نجف‌آباد براساس تكنيك نحو فضا چه اطلاعاتي به دست مي‌دهد؟هدف پژوهش: هدف تحليل سير تحول معماري خانه‌هاي نجف‌آباد طي صد ‌سال اخير و مقايسه تطبيقي آنها براساس تكنيك نحو فضا است.روش پژوهش: اين مقاله با روش توصيفي-تحليلي و مقايسه تطبيقي با استدلال منطقي، به معرفي سير تحول خانه‌ها از ديدگاه پيكربندي فضايي پرداخته و با مطالعات كتابخانه‌اي، مشاهدات ميداني و شبيه‌سازي با نرم‌افزار تخصصي نحو فضا، سير تحول را در چند مقوله با چند شاخصه بررسي و الگوهاي رفتاري در پيكربندي فضايي را تحليل مي‌كند. سه مقوله فضاي ورودي، مسير حركتي و محرميت با شاخصه عمق قابل پيمايش، سازماندهي داخلي فضاهاي اصلي با شاخصه هم‌پيوندي و چگونگي فضاهاي مكث، حركت و سلسله‌مراتب فضايي با شاخصه عمق بررسي و براي اثبات نتايج عددي روش‌هاي آمار استنباطي با آزمون همبستگي پيرسون از نرم‌افزار (SPSS20) استفاده مي‌شود.نتيجه‌گيري: با گذر زمان پيكربندي فضايي خانه‌ها چنان تغييركرده كه حريم خصوصي كاهش يافته است. همبستگي آماري مستقيمي بين همپيوندي، عمق و عمق قابل پيمايش از فضاهاي مشترك در تمام دوره‌هاي زماني وجود دارد و تغييري تدريجي در موارد زير مشخص است: كاهش ارتباط حياط با بنا و تغيير نقش آن از حالت فعال به منفعل، كم‌رنگ‌شدن محرميت در ورودي، تشخص‌يافتن و چند عملكردي‌شدن مسيرهاي ارتباطي عمودي، كم‌رنگ‌شدن سلسله‌مراتب در مسيرهاي افقي، افزايش تعداد عناصر سازمان‌دهنده و تغيير نحوه سازمان‌دهي از حالت مركزي به خطي. اين نتايج براي محققان و نيز طراحان معاصر مسكن موضوعي قابل تأمل جهت تأمل در كيفيت‌هاي فضايي مسكن معاصر به منظور كاستن از نواقص فوق است.