مطالعه تطبيقي مباني مشروعيت سياسي و ويژگي‌هاي حاكم از منظر اماميه، اشاعره و معتزله

يكي از مباحث مهم در كلام سياسي اسلام، مسئله مباني مشروعيت سياسي است. اماميه، اشاعره و معتزله سه فرقه مهم اسلامي هستند كه در اين مورد داراي نظريات سياسي متفاوت و مخصوص به خود مي‌باشند. پژوهش حاضر با روش توصيفي و تحليلي به مطالعه تطبيقي بين مباني مشروعيت سياسي امام، روش‌شناسي و ويژگي‌هاي حاكم از منظر اماميه، اشاعره و معتزله پرداخته و درصدد بيان وجوه اشتراك و افتراق آنها است. به منظور تحقق اين هدف، بعد از بيان روش‌شناسي هر يك از فرقه‌ها، در يك مقايسه تطبيقي، به بررسي مهم‌ترين مباني آنها در حوزه مشروعيت سياسي پرداخته شده و در ادامه، مهم‌ترين ويژگي‌هايي كه در مشروعيت امام نقش اساسي دارد، تشريح گرديد. يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه از جهت روش‌شناسي، اماميه از روش عقل و گاه نقل، معتزله از روش عقل و اشاعره از اعتدال بين افراط‌گرايي معتزله و تفريط اهل حديث با گرايش به نقل، پيروي مي‌كند. از جهت مباني مشروعيت سياسي، در مسئله توحيد هر سه گرايش اشتراك دارند. در بحث حجيّت قول و عمل، صحابه اماميه آن را مبناي مشروعيت نمي‌داند، معتزله قائل به تفصيل و اشاعره قائل به حجيّت است. از جهت ويژگي‌هاي حاكم، هر سه گرايش قائل به شرايط عمومي هستند، اماميه قائل به عصمت، اعلميت و افضليت است، معتزله و اشاعره عصمت را شرط نمي‌دانند.