گونه ‌شناسي غزل قلندري (با محوريت غزل قلندري عطار و عراقي)

غزل قلندري، گونه‌اي از شعر است كه در آن به نفي ارزش‌ها و ستايش امور ضد ارزش مي‌پردازند. اين نوع غزل به‌جز محتواي كلي آن، در سطوح معنايي و ساختاري نيز از غزل‌هاي عاشقانه و عارفانۀ ديگر متمايز است؛ به همين دليل بررسي گونه‌شناسي آن اهميت دارد، ولي تاكنون از نظر مختصات گونه‌شناسي بررسي نشده است. در اين جستار با روش تحليلي‌توصيفي به بررسي گونه‌شناسي غزل قلندري پرداخته شده است با اين هدف كه گونه‌هاي اين نوع از شعر فارسي و تطور گونه‌شناسي آن شناسايي شود. بر اساس يافته‌هاي اين پژوهش، غزل قلندري هم از نظر مضامين و مفاهيم اصلي و كليدي و هم از نظر ساختاري و بلاغي ويژگي‌هايي دارد كه آن را از غزل‌هاي ديگر متمايز مي‌كند. از مهم‌ترين ويژگي‌هاي اين غزل، استفاده از مفاهيم كليدي و كلان‌نمادهاي ويژۀ خود و نيز كاربرد ساختار روايي و خروج از قالب رايج غزل كلاسيك است. همچنين غزل قلندري انواعي دارد كه شامل غزل قلندري مستقل، وجه قلندري و زيرگونۀ غزل قلندري اجتماعي‌سياسي است. بر اساس نتايج اين جستار غزل قلندري در سير تطور خود مراحل و گونه‌‌هاي مختلفي را پشت‌سر گذاشته و به نقطه‌اي رسيده كه حلقۀ اتصالي براي غزل اجتماعي‌سياسي ادوار بعد شده است.