بررسي ويژگي هاي زباني در ديوان خطي خاوري كوزه كناني

حاج ميرزا معصوم خاوري كوزه‌كناني شاعر و عالم ديني قرن سيزدهم هجري و از سخنوران دورة بازگشت ادبي است. آثار منظوم نفيس خطي خاوري حدود بيست و پنج هزار بيت است كه به‌شيوة شاعران عصر بازگشت سروده شده است. اين آثار نشان مي‌دهد خاوري شاعراني مانند ابوالعلاء گنجوي، فلكي شرواني، خاقاني، جامي، نظامي و محتشم كاشاني را در سرودن اشعار در نظر داشته است و به‌نوعي احياكنندة شيوة آنان است. پرسش پيش روي مقاله اين است كه با توجه به كاوش ويژگي‌هاي زباني و بررسي آنها در سه سطح آوايي، لغوي، نحوي، بايد نسبت شعري خاوري را با كدام دورة ادب فارسي (خراساني يا عراقي) در عصر بازگشت بررسي كرد؟ در اين مقاله نشان داده شد كه جغرافياي محل زندگي شاعر در آذربايجان و كاشان تأثيري شگرف بر زبان و بيان شاعر گذاشته است و كلام شاعر متأثر از محيط و اوضاع محل زندگي اوست. استباط كلي ما اين است كه خاوري با توجه به شخصيت مذهبي‌اش شعر و ادب را همانند ابزاري براي انتقال مفاهيم دوست‌داشتني و مؤكد خود به كار برده است.