معاني مختلف «طنز» در ادب فارسي معاصر و ارتباط مصداقي آنها

واژه‌ «طنز» در ادبيات فارسي معاني مختلفي را القا مي‌كند. معناي اوليه‌ اين واژه در فارسي، تمسخر يا معنايي نزديك به آن است. طنز در دوره‌ معاصر «اصطلاحي ادبي» است كه تعريفي متفاوت با شوخي دارد. هدف اين پژوهش بررسي معاني طنز در منابع تخصصي، فرهنگ‌ها و كتاب‌هاي مرتبط در ادبيات معاصر براي يافتن تعريفي دقيق يا نزديك به مفهوم آن است. پرسش پژوهش آن است كه «در برابر اصطلاح طنز چه معنا يا معاني‌اي منظور شده است؟ آيا مي‌توان تعريف روشن و يگانه‌اي براي طنز در ادب فارسي معاصر در نظر گرفت و چه متني مصداق طنز است؟». يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد معاني مختلفي كه «طنز» پيدا كرده است، ارتباط و هم‌پوشاني مصداقي با هم دارند و همين موضوع باعث شده است كه نتوان تعريفي واضح و روشن براي اصطلاح طنز يا كاربرد يگانه‌اي براي آن يافت. برپايۀ معاني اين اصطلاح در ادب فارسي معاصر، طنز در معني تمسخر (و طيف معنايي نزديك به آن)، شوخي (و طيف معنايي نزديك به آن) و در معني اصطلاحي ادبي را مي‌توان سه رأس مثلثي دانست كه هر متن ادبي حامل شوخي، طنز و تمسخر ـ با توجه به نسبتي كه با هريك از اين معاني دارند ـ در جايي از اين مثلث قرار مي‌گيرد.