بررسي هويت اجتماعي زنان در بخش پهلواني شاهنامۀ فردوسي برمبناي ديدگاه جامعه‌شناختي گافمن

هدف اين مقاله، بررسي هويت اجتماعي زنان در بخش پهلواني شاهنامۀ فردوسي با توجه به مفهوم‌هاي مطرح‌شده در نظريۀ نمايشي اروينگ گافمن است. اين نظريه بر اين پايه استوار است كه افراد در جامعه به‌منظور ارائه و حفظ تصويري دلخواه از خود به ديگران، براي مخاطبان خود نقش بازي مي‌كنند؛ بنابراين جامعه، شبيه صحنۀ تئاتر است كه در آن، افراد در كنش متقابل با يكديگر، به اجراهاي نمايشي مي‌پردازند. متن پژوهش، شاهنامۀ فردوسي تصحيح جلال خالقي مطلق است. روش تحقيق، كيفي و فن مورد استفاده، تحليل محتوا است. چارچوب تحقيق، مدل مفهومي است. از مفهوم‌هاي اجرا، جلوي صحنه، محيط و نماي شخصي براي تحليل هويت اجتماعي زنان استفاده شده است. اين پژوهش نشان مي‌دهد زنان در بخش پهلواني شاهنامه با اجراي نمايش در پي كسب هويت اجتماعي برتر هستند و براي رسيدن به اين هدف و نشان‌دادن تصويري دلخواه از خود به ديگران و كنترل كنش طرف مقابل، از پوشش و زيور، رفتارها، حركت‌ها و سخنان استفاده مي‌كنند. خودي كه با بررسي اجراي نمايشي زنان آشكار مي‌شود، «خود» ممتاز و متفاوتي است كه آنان مي‌كوشند به نمايش بگذارند و به‌وسيلۀ آن توسط ديگران شناخته شوند. اين «خود» بخشي از هويت اجتماعي آنان را آشكار مي‌كند.