ارائه چارچوبي براي ارزيابي پايداري طرح‌هاي كشاورزي متقاضي دريافت تسهيلات بانك كشاورزي

تسهيلات اعطايي به طرح هاي كشاورزي درصورتي‌كه مورد ارزيابي دقيق اقتصادي، اجتماعي و محيط زيستي قرار گرفته باشند مي توانند نقشي كليدي در توسعه پايدار كشاورزي ايفا كنند. هدف تحقيق ارائه چارچوبي براي ارزيابي پايداري طرح‌هاي كشاورزي متقاضي دريافت تسهيلات بانك كشاورزي بود. جامعه آماري شامل اساتيد و كارشناسان تسهيلات بانك كشاورزي بود كه با استفاده از نمونه‌گيري هدفمند تعداد 15 نفر از اساتيد دانشگاه با تخصص هاي مرتبط با جنبه هاي مختلف كشاورزي پايدار و 15 نفر از كارشناسان خبره سرپرستي و شعبه هاي مختلف بانك كشاورزي كه داراي تجربه كافي در زمينه تسهيلات و اعتبارات كشاورزي بودند انتخاب گرديدند. از روش تحليل سلسله‌مراتبي در قالب دو سناريوي كارشناسان و اساتيد استفاده شد. به‌منظور شناسايي و وزن دهي معيارها و زيرمعيارهاي پايداري طرح‌هاي كشاورزي از ابزار پرسش‌نامه استفاده شد. همچنين سه طرح منتخب كشاورزي براي ارزيابي پايداري در نظر گرفته شد. بر اساس نتايج، مقدار نرخ ناسازگاري (CR) براي هر دو اساتيد و كارشناسان 0.00 محاسبه شد كه كمتر از 0.1 بوده؛ لذا نتايج سازگار مي باشد. يك شاخص تجميع شده اقتصادي، اجتماعي و محيط زيستي جهت ارزيابي هم راستايي طرح هاي كشاورزي با توسعه پايدار معرفي شد. نتايج حاكي از آن است كه اساتيد دانشگاه مسائل محيط زيستي را در اولويت ارزيابي طرح ها قرار مي دهند درحالي‌كه كارشناسان مسائل اقتصادي را مهم تر مي دانند. در هر دو سناريو از جنبه اقتصادي شاخص منابع مالي طرح، از نظر اجتماعي سرمايه اجتماعي و از نظر محيط زيستي مصرف آب بيشترين وزن را در ارزيابي پايداري كشاورزي داشتند. به‌علاوه، ارزيابي طرح هاي منتخب بيانگر اين بود كه طرح موز گلخانه‌اي در اولويت اول پايداري قرار دارد و طرح هاي پرورش گل شاخه بريده رز و خيار هيدروپونيك به ترتيب در رتبه هاي بعدي پايداري قرار گرفتند؛ بنابراين اگر تخصيص تسهيلات به همين ترتيب و سهم صورت گيرد كمترين اثرات منفي اقتصادي، اجتماعي و محيط‌زيستي را در پي خواهد داشت.