مروري بر روش هاي توليد روغن ماهي و فناوري‌هاي تغليظ امگا 3

سابقه و هدف: اسيد ايكوزاپنتانوئيك (EPA) و اسيد دكوزاهگزانوئيك (DHA) از اسيدهاي چرب امگا 3 هستند كه نقش قابل توجهي را در پيشگيري و درمان بسياري از بيماري‌ها ايفا مي كنند. گزارشات متنوعي، اثرات پيشگيرانه و درماني آنها بر بيماري هاي التهابي از جمله آسم، همچنين بر بيماري هاي قلبي و عروقي، بيماري هاي وابسته به استرس اكسايشي مانند بيماري كبد چرب غير الكلي، علاه برآن بر روماتوئيد و بيماري‌هاي روحي و رواني را اشاره داشته‌اند. علاوه بر موارد فوق، اين اسيد‌هاي چرب اثرات پيشگيرانه اي بر عليه سرطان و كبد چرب دارا مي باشند. با توجه به آنكه اسيد هاي چرب بس غير اشباع (چند غير اشباع) در بدن انسان سنتز نمي شوند و همچنين رژيم غذايي انسان ها به صورت عمده از روغن هاي گياهي تامين مي شود كه حاوي اسيد هاي چرب امگا 6 مي باشند، بدين سبب لازم است اسيد هاي چرب امگا 3 از منابع غذايي تأمين شوند، كه منابع دريايي و به وبژه روغن ماهي (بسته به گونه) داراي مقادير بالايي از اسيدهاي چرب غيراشباع (PUFA) و نيز EPA و DHA مي باشد. از منابع اصلي روغن ماهي مي‌توان به گونه هاي پلاژيك صيد شده اشاره داشت، مانند ماهي آزاد، تون ماهيان، آنچوي، شاه ماهي و كاپلين كه داراي گوشت چرب هستند. همچنين، ميتوان از گوشت چرب آنها جهت توليد خوراك ماهي و روغن ماهي استفاده كرد. علاوه بر آن به منظور استخراج روغن ماهي مي توان از زايدات ماهي كه امكان مصرف مستقيم توسط انسان را ندارند، استفاده نمود.روش ها: اولين و مهمترين گام جهت تخليص اسيدهاي چرب امگا 3، استخراج روغن ماهي و در ادامه، تغليظ اسيد هاي چرب امگا3 مي باشد. تا كنون روش هاي متنوعي از جمله هضم قليايي، روش بلاي‌وداير، استخراج با حلال ايزوپروپيل الكل و غيره گزارش شده‌‌اند. اما در اين مقاله مروري، روش هاي مختلف استخراج روغن ماهي شامل پرس مرطوب (Wet pressing) ، استخراج سرد (Cold extraction)، استخراج با استفاده از آنزيم (Enzymatic extraction) و استخراج با سيال فوق بحراني (Supercritical fluid ) و همچنين فناوري‌هاي گوناگون تخليص امگا 3، از جمله روش هاي كمپلكس اوره (Urea complexation) ، كروماتوگرافي با سيال فوق بحراني (Supercritical Fluid Chromatography (SFC)) ، تقطير مولكولي(molecular distillation) و استخراج آنزيمي (Enzymatic extraction) مورد بررسي قرار گرفته است. نتيجه گيري: با توجه به مصرف رو به رشد اسيدهاي چرب امگا 3 به عنوان يكي از مهمترين مكمل هاي دارويي و غذايي نياز به تحقيقات و توليد بيشتر در اين زمينه احساس مي‌شود. از بين روش‌هاي ذكر شده در فوق، روش پرس مرطوب به عنوان روش صنعتي براي توليد روغن ماهي استفاده مي‌شود. همچنين تقطير مولكولي روش متداول و صنعتي جهت تغليظ اسيد هاي چرب امگا 3 در جهان مي‌باشد. اسيدهاي چرب امگا3 تغليظ يافته در روش‌هاي مختلف به دو صورت اتيل‌استر (در روش‌هاي تقطير مولكولي، SFE و SFC) و تري آسيل گليسرول مي‌باشند كه قابليت جذب مورد دوم بالاتر است.