اعتبارسنجي حديث جنگ آذربايجان و ارتباط آن با مناقشۀ قره‌باغ

Validation of the Hadith on the Azerbaijan War and Its Connection to the Karabakh Conflict

أَخبار مَلاحم علاوه بر آسيب‌هاي عامي كه در حديث‌پژوهي مطرح است با چالش‌هاي خاص ملاحم‌پژوهي نيز مواجه است. يكي از اين چالش‌ها، مصداق‌يابي اين اخبار است و در موارد بسياري برخي اخبار بر مصاديقي تطبيق داده شده و پس از مدت زماني عدم صحت آن آشكار شده است. نعماني (م360‌‌ق) در كتاب الغيبه، روايتي را نقل كرده است كه با اشاره به برخي حوادث آخرالزمان و علائم ظهور، خبر از جنگي مي‌دهد كه آذربايجان و ارمنستان نيز در آن جنگ درگير هستند. از آنجايي كه اين كتاب از منابع حديثي كهن بوده و به‌عنوان يك منبع معتبر تلقي مي‌گردد، اين پرسش مطرح مي‌شود كه آيا اين روايت از اعتبار لازم برخوردار مي‌باشد؟ آيا تطبيق آن بر مناقشه قره‌باغ از توجيه كافي برخوردار است؟ و آيا جنگ قره‌باغ از علائم ظهور محسوب مي‌شود؟ اين نوشتار، با بررسي و تحليل موضوعاتي چون اعتبارسنجي روايات موقوف، بررسي جايگاه حديثي كعب‌الاحبار، اعتبارسنجي خبر واحد در ملاحم، كاربردشناسي آذربايجان در روايات، ناهم‌خواني مفاد روايت با واقعيت‌هاي ميداني و ضرورت تفكيك ويژگي‌هاي عصر غيبت از علائم ظهور به اين نتيجه‌ دست يافته است كه روايت ياد شده از نظر سندي از حجيت و اعتبار برخوردار نبوده و از نظر متني نيز با واقعيت‌هاي ميداني مناقشه قره‌باغ هم‌خواني ندارد.

In addition to the general challenges in Hadith studies, reports of battles face specific challenges as well. One of these challenges is the validation of such narrations, as in many cases, certain narrations have been matched with events but later proven to be inaccurate. Na'mani (d. 360 AH) has narrated a hadith in his book “Al-Ghaybah (Occultation)” that refers to some end-time events and signs of the emergence of the Mahdi, including narration on a war in which Azerbaijan and Armenia are involved. Since this book is an ancient hadith source and is considered an authentic reference, the question arises as to whether this narration is reliable. Does its correlation with the Karabakh conflict provide sufficient justification? an‎d is the Karabakh war considered a sign of the Mahdi's emergence? This paper, through examining and analyzing topics such as the validation of suspended narrations, the position of the Ka'bah al-Ahbar’s narrations, the validation of singular reports in battles, the application of Azerbaijan in narrations, the discrepancy between the narration's content and the field realities, and the necessity of differentiating the characteristics of the occultation era from the signs of the Mahdi's emergence, concludes that the mentioned narration lacks authenticity in terms of its chain of transmission and does not correspond to the field realities of the Karabakh conflict.