بررسي تطبيقي ديدگاه پل تيليخ و امام خميني پيرامون زبان دين

A Comparative Study of the View of Paul Tillich and Imam Khomeini on Religious Language

پل تيليخ خداوند را نه يك وجود، بلكه خود وجود و اساس وجود مي‌داند و بر اساس اين فرض كه خداوند كاملا متعالي و فراتر از بشر است، امكان هرگونه سخن گفتن حقيقي از خداوند را منتفي مي‌داند؛ وي صفات و اسمائي را كه به خداوند نسبت داده مي‌شود، صرفاً نمادهايي مي‌داند كه اشاره‌ي حقيقي به خداوند نداشته و تنها راه‌هايي براي مواجهه با امر قدسي هستند. در سنت عرفان اسلامي نيز عارفاني چون امام خميني ديدگاهي خاص پيرامون كيفيت سخن گفتن از خداوند دارند كه بايد به صورت مستقل در ضمن زبان دين بررسي شود؛ اين ديدگاه از جهاتي به ديدگاه پل تيليخ شباهت داشته و از جهاتي هم با آن متمايز است؛ امام خميني معتقد است مرحله‌ي غيب الغيوب ذات الهي، كاملا متعالي و فراتر از بشر است و بشر در اين مرحله، هيچ صفتي را نمي‌تواند به خداوند نسبت دهد؛ در عين حال، تنزّه الهي مانع اين نمي‌شود كه انسان بتواند در مقام واحدي، راجع به خداوند سخن گفته و تمام صفات و اسماء كمالي را به خداوند نسبت دهد. اين مقاله با هدف مقايسه‌ي بين ديدگاه پل تيليخ و نظريه‌ي عرفاني امام خميني پيرامون زبان دين، ضمن استفاده از روش تحليلي و تطبيقي، وجوه اشتراك و تفاوت اين دو نظريه را بررسي كرده و نهايتاً برتري‌ها و مزاياي ديدگاه عرفاني امام خميني نسبت به ديدگاه پل تيليخ را نشان مي‌دهد.

Paul Tillich holds that God is not a being, but "being itself" and "the foundation of being". Given the transcendence of God, he negates the possibility of any sort of speaking of God. He maintains that the attributes and names attributed to God are only symbols do not refer literally to God, but they are only ways to encounter with God. In the Islamic tradition, some mystics like Imam Khomeini has a particular view on the quality of speaking of God which must be reviewed independently. This view is, to some extent, similar to Paul Tillich's view, as it has some distinctions with it. Imam Khomeini holds that the hidden aspect of the essence of God is entirely transcendent, and no one can attribute any property to God in this level. Meanwhile, transcendence of God does not prevent us from speaking of God in another level called the al-Vahediat. In this level, humans can speak of God and attribute names and properties to God. Imam Khomeini believes that his view is a level between two extremes of not- speaking (al-Ta'atil) and anthropomorphism. Thus, he advocates this view according to the principles of theoretical mysticism.