مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - بررسي تاثير قطب هاي رشد بر توسعه اقتصادي اجتماعيِ منطقه اي با رويكرد كاهش فعاليت هاي اقتصادي غيررسمي

چكيده فارسي :

يكي از الگوهاي توسعه منطقه اي ايجاد قطب هاي صنعتي است .اين الگو برگرفته از نظرية قطب رشد فرانسوا پرو بوده كه معتقد است توسعه در همه جا و يكباره اتفاق نمي افتد، بلكه فرايند توسعه ابتدا در برخي نقاط يا قطب هاي رشد ايجاد و سپس به نواحي اطراف منتشر مي شود. اين تفكر،يعني، پخش امواج توسعه از مركز به پيرامون، به عنوان يكي از الگوهاي برنامه ريزي توسعه منطقه اي، در برنامه هاي عمراني چهارم و پنجم قبل از انقلاب مورد توجه قرار گرفت و در چند نقطه به اجراء درآمد. در اواخر برنامه چهارم كشيده شدن صنعت به محدوده 120 كيلومتري تهران مطرح شد و در نتيجه قزوين و ساوه نيز، علاوه بر تهران، تبريز، اهواز، اصفهان و اراك به قطب صنعتي تبديل شد. بنابراين كريدور توسعه در برنامه پنج ساله چهارم شكل گرفت. در امتداد قطب صنعتي قزوين به سمت شمال و در مجاورت اتوبان تهران-رشت ، بخش لوشان از توابع شهرستان رودبار واقع گرديده ، فضايي كه با احداث كارخانه سيمان خزر (دهه 50 و 60)، شهرك صنعتي جمال آباد (دهه 70)، نيروگاه برق و چندين واحد صنعتي ديگر اينك خصوصيات يك منطقه صنعتي را يافته است. مقاله حاضر با هدف بررسي اثرات شهرك صنعتي لوشان بر ساختار-اقتصادي اجتماعي منطقه در پي بررسي و آزمون دو مدعاي زير است. نخست، با قرار دادن ويژگي‌هاي اين منطقه صنعتي در مدار قطب هاي صنعتي در پي بررسي اثرات شهر صنعتي لوشان بر ساختار اجتماعي-اقتصادي منطقه در قالب اثرات پخش و واپس روي، در واقع آزمون بر نظريه قطب هاي رشد و توسعه است. دوم، نوشتار حاضر نگاهي اقتصادي به تجربه توسعه قطب هاي صنعتي (شهر صنعتي لوشان) دارد و به اين منظور قطب صنعتي لوشان را در توسعه قابليت هاي اقتصادي اين منطقه و تاثير آن در كاهش فعاليت هاي اقتصادغيررسمي از جمله اشكال متفاوت قاچاق مورد واكاوي قرار مي دهد. در جهت تبيين دو مدعاي فوق از ماحصل مطالعات انجام شده و اسناد موجود(داده هاي ثانويه) تا جايي كه براي خواننده مطلب مسموع و قابل قبول باشد و به شيوهاي مفيد و كارآ منظور تحقيق حاضر را بيان كند؛ استفاده شده است.