بازنمود منظر فرهنگي توران پشت در وقف نامه اي معروف به طومار امام حسين(ع)

Representation of the cultural landscape of Turanposht in a document known as the Scroll of Imam Hossein

توران‌پشت يكي از مناطق يزد است كه يادمان‌هاي تاريخي پرشماري را از عصرهاي پيشين در خود به يادگار دارد. از ميان اين يادمان‌ها بايد به حسينيه‌اي اشاره كرد كه قدمت و پيشينۀ برپايي مراسم عزاداري در آن، به‌درستي، مشخّص نيست، امّا بر جاي ماندن اسناد وقفي متعدّد كه به اين حسينيه مربوط مي‌شوند، امكان پژوهش در مورد اين بنا و رسوم عزاداري مردم توران‌پشت را ممكن مي‌كند. شاخص‌ترين سند وقفي حسينيۀ توران‌پشت كه در فهرست آثار ملّي منقول نيز به ثبت رسيده، كاغذي به ابعاد 23×113 سانتي‌متر است كه نزد اهالي به «طومار امام حسين (ع)» شهرت دارد. بر اين طومار كه تاكنون بر اهل تحقيق ناشناخته مانده، وقف‌هاي متعدّدي از اوايل دوران قاجار تا سال‌هاي پاياني سدۀ چهاردهم قمري نوشته شده و از گذر آن اطّلاعات فراواني در مورد حسينيۀ توران‌پشت، آيين‌هاي مذهبي، املاك و اراضي، چگونگي مديريت آب مزارع، محلّه‌هاي قديمي و نيز برخي آثار تاريخي توران‌پشت به دست مي‌آيد. اطّلاعات برآمده از طومار به‌قدري ارزشمند است كه مي‌توان بر اساس آن تا حدّ بسياري منظر فرهنگي اين دهكدۀ باستاني را بازشناسي كرد. نويسندۀ مقالۀ پيش رو به‌منظور تحقّق اين مهم، ابتدا با توجّه به مباحث سندشناسي، اين طومار را بازنويسي كرده و آنگاه براي ارائۀ منظر فرهنگي توران‌پشت، به تحليل‌ داده‌ها مبادرت ورزيده است.

Turanposht is one of the villages of Yazd Province that has many historical monuments from previous historical periods. among these monuments, we should mention a husseiniyya where the date and background of mourning ceremonies in it are not known properly, but the survival of numerous endowment documents related to this husseiniyya makes it possible to research about this building and the mourning customs of the people of Turanposht. the most significant endowment document of Hosseinieh of Turanposht is a paper with dimensions of 113 × 23 which is known to the local people as "Imam Hussein Scroll". on this scroll, which is not yet known to researchers, several endowments have been written from the early Qajar period to the last years of the fourteenth lunar century, and through it a lot of information is known about the Hosseiniyah building, religious rituals, lands, and water management, old neighborhoods and some historical monuments. the information from the scroll is very valuable and can be used to identify the cultural landscape of this ancient village. in order to achieve this important point, the author of this article has first provided a text revised from this Scroll according to the issues of documentology, and then analyze the data to show the cultural landscape of Turanposht.