واكاوي وقف نامه حاج آقا محسن عراقي (اراكي) بر اساس نظريه تحليل گفتمان فركلاف

نوشتار حاضر با روش تحقيق كتابخانه‌اي و به صورت تحليلي به واكاوي وقفنامه حاج آقا محسن عراقي بر اساس نظريه تحليل گفتمان انتقادي نورمن فركلاف مي‌پردازد. فركلاف، متن را در سه لايه توصيف، تفسير و تبيين مورد تحليل قرار مي‌دهد. در لايه توصيف، ارتباط ميان معنا و لفظ در ساختار زباني در مؤلفه‌هايي چون هم‌معنايي، تقابل معنايي، شمول معنايي در سطح واژه و جمله تحليل مي‌گردد. سطح تفسير شامل بافت موقعيتي، بررسي بينامتني و نوع گفتمان به‌كار گرفته‌شده در متن مي‌باشد. متن مورد بررسي در اين نوشتار وقفنامه حاج آقا محسن عراقي در دوره قاجار در شهر اراك مي‌باشد. واقف با به‌كار بردن آيات قرآني و احاديث اسلامي در حوزه بينامتنيت، متني فلسفي، كلامي، فقهي و مذهبي را در قسمت مقدمه رقم زده و با ذكر بيان جزئياتِ چگونگي استفاده از موقوفات، گفتماني اجتماعي و فرهنگي را بوجود آورده است. در سطح تبيين نيز با ترويج عمل صالحه وقف كه يكي از سفارشات مذهب تشيع مي‌باشد، متن هم‌راستا با ايدئولوژي قدرت حاكمه قرار دارد.