تحليل روانشناختي شخصيت‌‌‌‌هاي داستان پادشاه و كنيزك مثنوي بر اساس نظريه اريك برن

تحليل رفتار متقابل نظريه‌اي براي شناخت رفتار، احساس و ذهنيت افراد در بستر روابط شخصيت‌ها است كه در آن تصويري از ساختار رواني انسان‌ها ارائه ميگردد. از الگوي سه‌‌‌‌گانه حالات نفساني؛ يعني «والد»، «بالغ» و «كودك» در تجزيه ‌و تحليل رفتارهاي آدمي استفاده مي‌‌‌‌شود. مثنوي مولانا جلال‌‌‌‌الدين محمد بلخي، حاوي سرگذشت گروه‌‌‌‌هاي بشري، با هر طيف اعتقادي و رفتاري است و ويژگي‌‌‌‌هاي رواني‌‌‌‌_ رفتاري در آن موشكافانه منعكس‌شده است و پژوهشگر مي‌تواند با تحليل محتواي داستان‌ها، شخصيت قهرمانان را روانكاوي كند. پژوهش حاضر به روش كتابخانه اي و استقرايي و در چارچوب نظري تحليل رفتار متقابل اريك برن انجام شده است و سه لايه شخصيت والد، بالغ و كودك وي، با توجه به ابعاد سه‌‌‌‌گانه شخصيت، شخصيت هاي داستان پادشاه و كنيزك مثنوي را توصيف و تحليل مي-كند. در اين بررسي معلوم مي‌‌‌‌شود كه شخصيت‌‌‌‌هاي داستان در موقعيت‌‌‌‌هاي مختلف چگونه عمل مي‌‌‌‌كنند و رفتارهاي آنان ريشه در چه تنش‌‌‌‌هاي روحي و رواني دارد. هدف از اين پژوهش تحليل رفتار‌‌‌‌هاي شخصيت‌هاي اين داستان بر اساس الگوي اريك برن براي دستيابي به خصوصيات روحي و رواني شخصيت‌ها است. نتايج بررسي مؤلفه‌‌‌‌هاي تحليل رفتار متقابل در داستان‌ نام‌برده نشان مي‌‌‌‌دهد كه در روابط ميان شخصيت‌‌‌‌ها هر سه حالت نفساني با تمام ويژگي هاي روانشناختي آن ديده مي شود و پادشاه از نظر ابعاد سه گانه شخصيت جامع ترين است.