بررسي نقش متنفذان درباري در انتخاب جانشين پادشاه در دوره صفويه

Investigating the Role of Influential Courtiers in Choosing the King's Successor in the Safavid Era

مسئله‌ جانشيني پادشاه همواره در تاريخ ايران موضوع مهمي بود و اغلب در هنگام ضعف يا مرگ پادشاه مدعيان مختلف براي كسب قدرت ظهور مي‌كردند؛ گاهي با وجود پادشاه قدرتمند باز هم توطئه‌هاي پنهاني در اين زمينه بين متنفذان درباري وجود داشت. در دوره‌ صفويه نبود قانون مدون در اين زمينه، باعث شد تا نيروهاي مختلف بخصوص سران قزلباش و زنان درباري در فرآيند جانشيني دخيل شوند؛ آنها در تلاش براي انتخاب شاه در مسير منافع خويش بودند. پرسش پژوهش اين است كه متنفذان درباري چه نقشي در انتخاب جانشين پادشاه داشتند؟در دوران قبل از شاه‌عباس اول قزلباشان نقش موثرتري در مسئله جانشيني داشتند اما بعد از شاه‌عباس زنان بانفوذ بيشترين نقش را داشتند. اين پژوهش با روش توصيفي-تحليلي نقش متنفذان درباري در مسئله جانشيني پادشاه را مورد بررسي قرار مي‌دهد. بر اساس يافته‌هاي پژوهش نظاميان قزلباش و زنان درباري بيشترين نقش را در انتخاب جانشين در دوره صفويه داشتند.

In Iran's history, king succession has been marked an important issue. Often when a king was weak or dead, contenders emerged for taking power. Occasionally, despite the powerful king, there were conspiracies among the influential courtiers. In the Safavid era, the lack of a codified law caused various forces, especially the Ghezelbash heads and court women, to be involved in the succession process; they were trying to choose the king in their own interests. The question of this study is what role did the influential courtiers play in selecting the king's successor? Before Shah Abbas I, the Ghezelbash played large-scale roles in the succession issue. In post-Shah Abbas I reign, however, influential women played the most important role. This descriptive-analytical study examines the role of influential courtiers in the king succession. Findings showed that the Ghezelbash and court women played large-scale roles in the king succession in the Safavid era.