نقش خاندان‌هاي كهن در پاسداشت سنّت‌ها و شكوفايي فرهنگي سرزمين طبرستان (مطالعة موردي: خاندان اسپهبدان)

The Role of Ancient Families in Preserving the Traditions and Cultural Flourishing of the Land of Tabarestan (Case Study: Espahbodan Family)

دربارة خاندان‌هاي ايراني پيش از اسلام، پژوهش‌هاي بسياري انجام پذيرفته، اما به چگونگي روند تأثيرهاي فرهنگي اين خاندان‌ها تا سده‌هاي اخير كمتر پرداخته شده ‌است. در اين جستار، كوشش بر آن است كه از راه نسب‌شناسي و با شناخت خاندان اسپهبدان، در جايگاه يكي از خاندان‌هاي اشرافي مؤثر در سرنوشت سياسي – اجتماعي اين سرزمين، نشان داده شود كه بخشي از دستاوردهاي ملي و تداوم فرهنگي ما ايرانيان، ريشه در ماندگاري تاريخي اين خاندان‌هاي كهن دارد. اسفندياري‌ها از خاندان اسپهبدان طبرستان از نمونه‌هاي ماندگاري فرهنگي و شكوفايي اين دودمان‌هاي كهن‌اند. نگاهي به تبارنامة خانوادگي اين خاندان بيانگر حضور گستردة آنها در زمينه‌هاي گوناگون از سپاهي‌گري كه منصب مورثي آنان بوده تا وزارت، ادب و هنر است. نگارندة مقاله بر پاية روش كتابخانه‌اي و با پي‌گرفتن تبار خاندان اسفندياري – به عنوان يك نمونة موردي- از پيش اسلام تا روزگار كنوني كوشيده است نشان دهد كه يكي از عوامل بالندگي فرهنگ ايراني و نظام ديوانسالاري اين سرزمين وامدار پيوستگي و تدوام فرهنگي خاندان‌هاي كهن است. اين مقاله به دنبال اثبات اين فرضيه است كه تأثير دستاوردهاي فرهنگي ساسانيان و ساختار اداري آنان نه تنها در سده‌هاي آغازين هجري كه تا امروز نيز به‌روشني قابل پيگيري است.

Much research has been done on pre-Islamic Iranian families, but less attention has been paid to the cultural influences of these families. In this article, through genealogy and survey of the Espahbodan family, as one of the aristocratic families influencing the socio-political destiny of this land, an attempt is made to show that part of our national achievements and cultural continuity of Iranians is rooted in the historical permanence of the ancient families. The Esfandiari family from the Espahbodan dynasty is an example of the cultural continuity and prosperity of these ancient dynasties. A look at the family genealogy of this family shows their wide presence in various fields, from the army to ministry, literature, and art. This article seeks to prove the hypothesis that the influence of the cultural achievements of the Sassanids can be traced not only in the early centuries AH but also to the present day.