نقاط اشتراك و افتراق شش الگوي ساختارشناسانه در بررسي انسجام متن قرآن

اثبات انسجام و پيوستگي متن قرآن بر مبناي الگوهاي ساختارشناسانه از رويكردهاي نوين در مطالعات علوم ‌قرآني است؛ گرچه توجه به نظم‌القرآن و تناسب آيات و سوره‌ها در مطالعات اسلامي پيشينه‌اي ديرينه دارد و به قرون اوليّه ظهور اسلام باز مي‌گردد. در ميان الگو‌هاي ساختار‌شناسانه شش الگو از اقبال بيشتري برخوردار بوده‌ كه به نام طراحان آن نام‌گذاري شده است. غالب اين الگو‌ها به‌ويژه براي كشف تناسب كلام الهي در قرآن طراحي شده‌اند و از ميان آنها تنها الگوي هاليدي و حسن عموميّت دارد و ‌انطباق‌پذير بر متون ديگر است. هدف پژوهش حاضر، بررسي و معرفي نقاط اشتراك و افتراق اين الگوها از سه جنبه مباني فكري، روش كشف انسجام و مؤلفه‌هاي درخور ‌توجه است. براي نيل به اين هدف، از روش مقايسۀ الگو‌هاي ياد‌شده و رويكرد توصيفي‌تحليلي استفاده شده است. بيشترين نمود اختلاف الگوها در مؤلفه‌هاي مدّ‌نظر است كه بسياري از آنها در گذشته‌هاي دور محل ‌توجه دانشمندان علوم ‌قرآني بوده است. بيشترين نمودِ اشتراك الگو‌ها در سياق‌بندي سوره، توجه به عناصر شكلي به‌ همراه عناصر محتوايي و در نظر گرفتن نظريۀ پيوستگي به ‌همراه نظريۀ انسجام و همچنين، پيش‌فرض آنها نسبت به انسجام و هماهنگي سور مكّي قرآن است؛ البته نتيجۀ تلاش‌هاي ساختارشناسانۀ همۀ الگوها، نمايش تناسب كلام الهي است.