مطالعۀ تطبيقي نظريۀ ميشل كويپرس و نيل رابينسون دربارۀ مسئله نظم قرآن

مسئله نظم و پيوستگي آيات قرآن ازجمله نخستين مسائلي است كه موضوع مواجهه و تلاش علمي دانشمندان متقدم علوم قرآني بوده است. از حدود قرن سوم هجري تا عصر حاضر، دانشمندان مسلمان در راستاي پاسخگويي به شبهات مطرح‌شده در اين زمينه، ورود كرده و به تبيين و تنقيح نظريات مختلف روي آورده‌اند. در قرن معاصر برخي خاورشناسان مانند نيل رابينسون و ميشل كويپرس با رويكردهاي زبان‌شناختي به مسئله نظم قرآن پرداخته‌اند. اين دو قرآن‌پژوه غربي در تبيين نظم و پيوستگي قرآن به‌ويژه در سوره‌هاي بلند مدني الگوهايي پديد آورده‌اند كه تحليل و تبيين تطبيقي آنها مدنظر اين پژوهش قرار گرفته است. درنهايت، مؤلفه‌هايي چون پرداختن به سوره‌هاي بلند مدني، دسته‌بندي موضوعي آيات، نام‌گذاري لاتين، استفاده از شاخص‌هاي مشابه براي كشف ارتباط بين بخش‌ها، تمركز بر ساختار محوري و استناد به بينامتنيت به‌عنوان وجوه اشتراك الگوهاي اين دو معرفي شدند. كويبرس با محوريت‌دادن به مباحثي چون استفاده از هم‌آوايي به‌عنوان شاخصي براي وجود ارتباط بين بخش‌هاي مختلف متن، محدوديت تعداد بخش‌ها در سطوح پاييني و توجه به سطوح خرد و كلان و نيز نظام‌مندي و ساختارمندي بيشتر نسبت به رابينسون در تبيين الگوي پيشنهادي خود تمايزاتي را رقم‌ زده است.