تحليل جامعه‌شناختي سياست‌هاي كاهش فقر و نابرابري اجتماعي در برنامه‌هاي توسعه (راهكارها و توصيه‌هاي سياستي براي تدوين برنامه هفتم توسعه)

مبارزه با فقر و نابرابري‌هاي اجتماعي يكي از اصلي‌ترين دغدغه‌هاي سياست‌گذاران اجتماعي است. در ايران اين موضوع در قالب برنامه‌هاي توسعه و لايحه فقرزدايي همواره مد نظر بوده است. با اين حال شاخص‌هاي حوزه فقر نتايج چندان رضايت‌بخشي را نشان نمي‌دهند. در مقاله حاضر به تحليل محتواي شش برنامه توسعه با تأكيد بر سياست‌هاي كاهش فقر و نابرابري‌هاي اجتماعي پرداخته شده است. نتايج حاكي از آن است كه؛ 1) در هيچكدام از برنامه‌ها (بجز برنامه چهارم) خط فقر استاندارد و رسمي كه ملاك عمل سياست‌گذار قرار گرفته باشد، ملاحظه نمي‌شود، 2) جدي‌ترين چالش برنامه‌هاي توسعه در رابطه با كاهش فقر، شناسايي فقرا است، 3) برنامه فقرزدايي در ايران بر رفع پيامدهاي فقر تأكيد دارد تا علل و ريشه‌هاي آن، 4) در برنامه‌هاي توسعه به موضوع آسيب‌پذيري توجه جدي نشده است. لذا در تدوين برنامه هفتم توسعه تأكيد مي‌گردد: در ابتداي برنامه تعريف مشخصي از خط فقر و شاخص‌هاي مربوطه ارائه شود، گروه‌هاي هدف يعني فقرا و مناطق محروم و نيازهاي آنها شناسايي گردد، به جاي ديدگاه عارضه‌نگر، رويكرد ساختارنگر به فقر اتخاذ گردد، به جاي برنامه‌هاي جزيره‌اي سعي در تدوين برنامه جامع كاهش فقر شود، موضوع توانمندسازي در كنار پرداخت‌هاي مستقيم مد نظر قرار گيرد، علاوه بر رشد، موضوع توزيع مجدد درآمد مد نظر قرار گيرد و تكانه‌هاي احتمالي خارجي پيش‌بيني و براي مقابله با آنها برنامه‌ريزي شود.