خوانش هيروگليف كلان‌شهر مدرن تهران بر اساس عوامل برسازندۀ منظر ذهني نمونۀ موردي: واكاوي منظر ساخته‌شده از تهران در ذهن رانندگان تاكسي ‌هاي خطي

شهر، مدرنيته، و اقتصاد سرمايه‌‌داري سه‌‌گانه‌ جدايي‌‌ناپذيري هستند كه بررسي هريك به‌تنهايي امكان‌‌پذير نيست. كلان‌شهر تحت سلطه‌ مدرنيته، قدرت، و هژموني سرمايه‌‌داري به فضايي كدگزاري‌شده از محتوا و معني تبديل شده است كه با زباني رمزآلود خوداگاه و به‌صورت مستمر بر ساكنان تأثير مي‌گذارد و با توليد گونه‌ كلان‌شهري متناسب با اضطرار و پيچيدگي موجود، موجب از خودبيگانگي پيش‌‌رونده‌ انسان مدرن از محيط و حتي از خود شده است؛ تجربه‌ گسسته و تجزيه‌شده‌‌اي را از زمان و مكان باعث شده كه فرايند شكل‌گيري تصوير ذهني و خاطره از شهر را مختل كرده است. از ديدگاه گفتمان چپ شناخت واقعيت شهرها منوط به رمزگشايي اين تصاوير معنادار ذهني است كه نياز به روش‌‌هاي شناختي فراتر از روش‌‌هاي اثبات‌‌گرايانه دارد. از اين ديدگاه خواندن آنچه هرگز نوشته نشده است با بازخواني تجربه و فهم منظر ذهني عموم از شهري كه در آن ساكن هستند مي‌‌تواند در نمايش واقعيات مغفول‌مانده‌‌اي، كه كلان‌شهر، مدرنيته، و اقتصاد سرمايه‌‌داري مسبب آن هستند، مفيد گردد. در اين پژوهش با فرض شهر به‌مثابه‌ متن براي خوانش هيروگليف كلان‌شهر مدرن تهران بر اساس عوامل برسازنده‌ منظر ذهني از روش تحليل محتواي كيفي و كمّي استفاده شد و براي مطالعه‌ انضمامي شهر از طريق روايت‌‌هاي غيررسمي و براي درك پيام‌‌هاي دريافتي، خوانش شهر بر اساس منظر ذهني رانندگان تاكسي صورت پذيرفت. با توجه به يافته‌‌ها مي‌‌توان ادعا كرد كه در تحليل روايت غيررسمي تهران از منظر ذهني رانندگان تاكسي، محتواي غالب و هدفمندي در بازنمايي‌‌هاي طـرح‌شده شناسايي نشد. تهران تسليم زبان ناخوانا، گسسته، و تكه‌تكه‌ مدرنيته شده و با تربيت گونه‌ كلان‌شهري بي‌‌تفاوت و دل‌زده‌ متناسب با سرعت و اضطرار جاري در شهر از قيد هويت آزاد شده است. حس توأمان عشق و نفرت نسبت به مدرنتيه در تهران نيز بروز كرده، بُعد تخريبي نوآورانه‌ مدرنيته ناپايداري تجربه را تشديد كرده، و اين ناپايداري حافظه‌ شهر را از معنا تهي و خوانش در زماني شهر را دچار اختلال كرده است.