روانسنجي پرسشنامه در تدوين الگوي علّيتي تصادفات جاده‌اي

سابقه و هدف: تصادف، يكي از فراگيرترين مشكلات در زمينه سلامت در جهان است. مطالعه حاضر با هدف تدوين الگوي علّيتي در ايجاد تصادفات جاده‌اي در استان گيلان انجام شد. مواد و روش‌ها: مطالعه حاضر، مطالعه مقطعي و توصيفي - تحليلي است كه در دو مرحله صورت گرفت. در مرحله اوّل با جستجو در منابع و خبرگان اقدام به تدوين پرسشنامه گرديد. سپس مؤلفه‌هاي مهم و ابعاد موردنظر در الگوي مفهومي اوّليه شناسايي شد و پرسشنامه اوّليه تدوين گرديد و براي تأييد به نظر خبرگان رسيد. سپس پرسشنامه نهايي محقق گشت و در مقياس ليكرت استخراج شد. روايي محتوايي آن توسط خبرگان و پايايي آن نيز محاسبه شد و جهت تكميل پرسشگري، با 670 نفر از رانندگان به‌صورت حضوري و تلفني مصاحبه به‌عمل آمد. داده‌ها وارد نرم‌افزار SPSS و PLS شدند و با استفاده از روش آماري تحليل عاملي اكتشافي و تأييدي، الگوي نهايي استخراج شد. نتايج: مدل با شش عامل انساني، موانع ديد، علت تامه، علت فضايي، نوع برخورد و نقص مؤثر راه ارائه شد كه مي‌توانند 64/406 درصد واريانس متغير علت تصادفات جاده‌اي را در برگيرند. الگوي پيشنهادي بيشترين تأثير را از مؤلفه انساني (774/0) و كمترين تأثير را از نقص راه (0/03-) مي‌گيرد. نتيجه‌گيري: براساس نتايج حاصل از مطالعه؛ عوامل انساني، خودرو و راه در وقوع تصادفات جاده‌اي نقش بسزايي دارند و با شناخت اين عوامل، مديران قادر مي‌شوند تا اقدامات لازم را جهت كنترل و كاهش تصادفات انجام دهند.