ارزيابي فرونشست زمين در دشت گرگان

در سال‌هاي اخير، پديده بازگشت‌ناپذير فرونشست زمين، باعث بروز مخاطره جدي محيطي در دشت‌هاي مختلف ايران از جمله دشت گرگان شده است. هدف از اين پژوهش بررسي و تحليل عوامل مؤثر در بروز فرونشست در دشت گرگان بود. روش تحقيق شامل دو بخش شناسايي مناطق فرونشست و بررسي عوامل و پارامترهاي مؤثر و ارزيابي ميزان تأثير هركدام بود. در بخش شناسايي، از تكنيك تداخل سنجي راداري استفاده شد كه مبناي آن مقايسه فاز گرفته‌شده از دو مجموعه داده رادار از يك منطقه در دو زمان مختلف و با ايجاد اينترفروگرام است كه قادر به‌اندازه‌گيري تغييرات سطح زمين در دوره زماني است و در بخش بررسي عوامل موثر، نحوه تعيين و تحليل پارامترهاي مؤثر همچون ميزان افت سطح آب، جنس و ضخامت لايه‌هاي خاك به‌خصوص لايه‌هاي ريزدانه خاك موردبررسي قرارگرفت. نتايج تحليل داده‌هاي ماهواره‌اي بيانگر آن است كه منطقه به‌طور پيوسته در حال نشست است. نقشه سرعت ميانگين تغيير شكل در راستاي خط ديد ماهواره كه از تحليل سري زماني به‌دست‌آمد، آهنگ فرونشست را 14 ميلي‌متر در ماه (169ميليمتر در سال) نشان داد. محدوده فرونشست شناسايي شده تقريباً روند شرقي- غربي دارد كه با روند ساختارهايي نظير خزر همخواني دارد. نمودارهاي تراز سطح آب و ميزان بارندگي اين محدوده در سال‌هاي 1385 تا 1389 عليرغم نوسانات فصلي، روند نزولي نشان مي‌دهند و تحليل پارامترهاي مؤثر، نشان مي‌دهد كه نشست، به دليل افت يكسان آب و يا ضخامت يكسان لايه ريزدانه در اعماق مختلف، متفاوت مي‌باشد.يافته اصلي اين پژوهش نشان داد كه بيشترين ميزان فرونشست زمين در مناطقي قرار دارد كه تقاضاي آب براي كشاورزي و تراكم چاه هاي كشاورزي جهت پمپاژ آب زيرزميني بيشترين ميزان را دارد. از مقايسه نتايج به دست آمده در روش هاي ژئودتيكي و روش تداخل سنجي راداري چنين نتايجي حاصل مي شود كه مهمترين عامل در ايجاد فرونشست اين منطقه، مصرف بي رويه آب هاي زيرزميني و به تبع آن افت سطح آب زيرزميني است كه در طي سال هاي متوالي باعث بروز پديده فرونشست گرديده است.