ارزيابي و تحليل ماهيت تأثيرپذيري مشروطه خواهي ايرانيان از مشروطۀ عثماني

ارزيابي و تحليل ماهيت تأثيرپذيري مشروطه خواهي ايرانيان از مشروطۀ عثمانيچكيده:چگونگي تأثيرپذيري ايرانيان از مشروطه عثماني همواره يكي از مباحث چالش برانگيز بوده است.برخي نويسندگان اين موضوع را نفي كرده و برخي ديگر چنان از تأثيرگذاري مشروطه عثماني بر مشروطه خواهي ايران سخن گفته اند كه گويي عثماني‌ها سازندۀ مشروطۀ ايران بوده اند. مسئله اصلي نگارنده در اين پژوهش، شناخت ماهيت و ابعاد تأثيرپذيري ايرانيان از مشروطه عثماني است. يافته‌هاي پژوهش نشان مي دهد كه روشنفكران ايراني به موازات عثماني با دنياي غرب، هندوستان و نيز مشروطيت روسيه و ژاپن تعامل داشتند وضمن آشنايي با مشروطه و مفهوم دولت مدرن؛ حتي پيش از مشروطه عثماني به ضرورت انجام اصلاحات در نظام حكمراني خود پي برده بودند؛ بنابراين مشروطه ايران امري درون زا و اصيل بود و نمي توان آن را تقليدي و تابع عثماني دانست. تنها استثنا اين بود كه مشروطيت عثماني به سبب همسايگي و تأثير غرب زودتر از ايران رخ داد و شمارايرانيان مقيم عثماني كه تحت تأثير آن قرار گرفتند از ايرانيان ديگر كشورها بيشتر بود. روشنفكران ايراني نيز براي تطبيق قوانين مشروطه با دين؛ به تجربه عثماني نيازداشتند. اين سه موضوع كه در اين پژوهش به آنها پرداخته مي‌شود، سبب شدند تا مشروطۀ ايران به شكل صوري و فرمال تحت تأثير عثماني قرار گيرد.