تخمين بارندگي كوتاه مدت از بارندگي روزانه با استفاده از يك رابطه ساده تك متغيره

يكي از روابط مهمي كه در تخمين سيلاب ها و دبي رودخانه ها با دوره بازگشت‌‌هاي مختلف مورد استفاده قرار مي گيرد، رابطه شدت مدت دوره بازگشت (IDF) است كه دقت آن و نحوه محاسبه پارامتر‌هاي موجود در آن، وابسته به وجود داده‌‌هاي بارش كوتاه مدت (15، 30، 60، 120 و غيره دقيقه‌اي) براي يك دوره آماري طولاني (به طور مثال 30 ساله) است. متأسفانه در بسياري از ايستگاه‌هاي باران‌سنجي، چنين داده‌هايي وجود ندارد و آمار بارندگي ها تنها بصورت 24 ساعته در دسترس است. جهت تبديل حداكثر بارش 24 ساعته به كوتاه مدت در ايران، از روابط تجربي مختلفي استفاده مي شود كه يكي از آنها رابطه سازمان هواشناسي هندوستان (IMD) است كه دقت آن در برخي نقاط دنيا پايين است. در اين پژوهش، در ابتدا رابطه سازمان هواشناسي هندوستان (IMD) به يك رابطه ساده تك متغيره تبديل شده و سپس اين متغير براي تعدادي از ايستگاه‌هاي باران‌سنجي كه بارش‌هاي كوتاه مدت آن نيز در دسترس مي باشد، بدست آمده است. بدين منظور حداكثر بارش‌هاي 3، 6، 12 و 24 ساعته استخراج و سپس با استفاده از رابطه ويبول و گامبل دوره بازگشت‌‌هاي مختلف آنها محاسبه شده است. درنهايت با استفاده از رگرسيون داده‌‌هاي واقعي و محاسباتي، متغير رابطه تغييريافته IMD محاسبه شده است. نتايج نشان داد كه اگرچه توان رابطه هندوستان 0/33 است، اما اين متغير براي ايستگاه‌هاي مورد مطالعه متفاوت بوده و دامنه تغييراتي بين 0/28 تا 0/35 دارد. جهت مقايسه نيز، رابطه IDF حوضه كردان بدست آمده و سپس نتيجه آن با مقادير واقعي و رابطه‌اي كه قهرمان پيشنهاد داده است و كاربرد زيادي هم در ايران دارد، مقايسه شده است. نتايج نهايي نشان داد كه رابطه تغييريافته (IMD) با وجود سادگي و اتكاي آن تنها به يك پارامتر، نتايج بسيار بهتري نسبت به روابط پيچيده قهرمان بدست مي دهد كه مي تواند پس از واسنجي با دقت قابل قبولي در حوضه‌‌هاي مختلف ايران مورد استفاده قرار گيرد.