مطالعه فرهنگي بروز و كنترل هيجان در فرهنگ‌ عامۀ ايران (نمونۀ موردي: امثال ‌و حكم دهخدا)

اين مقاله به بررسي عوامل فرهنگي مؤثر بر شكل‏گيري هيجان‏ها و عواطف و شيوه مديريت آن‌ها در  امثال ‌و حكم دهخدا مي‌پردازد. براي دستيابي به اين هدف، از روش «تحليل محتواي استنباطي» استفاده ‌شده است. جامعه آماري، كتاب چهارجلدي امثال ‌و حكم دهخداست و نمونه تحقيق تمامي امثال ‌و حكم فارسي موجود در اين اثر است. روش كار به ‌اين‌ ترتيب است كه نخست شواهد مربوط به هيجان‏هاي اصلي يعني «خشم و نفرت، ترس، شادي و غم، عشق، تعجب و شرم» از  امثال ‌و حكم دهخدا استخراج‌ شده سپس شواهد، طبقه‌بندي و بسامد هيجان‏ها، عوامل بروز آن‌ها و راهكارهاي مديريتي‌شان مشخص‌ شده است. درنهايت براساس روان‏شناسي جديد تفاوت‏ها و شباهت‏ها تعيين و به بررسي وجوه فرهنگي آن‌ها پرداخته ‏شده است. نتيجه حاكي از اين است كه از ميان هيجان‏ها به ترتيب هيجان‏هاي خشم، ترس، شادي و غم بيشترين بسامد را به خود اختصاص داده‏اند. بقيه هيجان‏ها در فرهنگ ‌عامه برخلاف روان‏شناسي جديد، كم‌تر موردتوجه بوده‌اند و  با توجه به اين‏كه شواهدي براي راهكارهاي مديريتي آن‌ها يافت نشده يا در فرهنگ ما بُعد منفي نداشته‏اند؛ مانند هيجان عشق يا هيجان محسوب ‏نمي‌شده‏اند؛ مانند هيجان تعجب يا يك اصل اخلاقي به‌شمار مي‏آمده‏اند؛ مانند هيجان شرم. علاوه‏براين، عوامل بروز هيجان‏ها و راهكارهاي مديريتي به نوعي در مظاهر فرهنگي ايران مانند عقايد ديني، سياسي، تربيتي و غيره ريشه دارند.