بررسي تطبيقي-‌ ميان‌رشته‌اي امثال و حكم فارسي و سلسله مراتب نيازهاي آدمي

ادبيات تطبيقي به‌مثابۀ فلسفه و رويكردي جديد در ادبيات و نقد ادبي، نخست ماهيتي فراملي، فرازباني و فرافرهنگي داشت، ليكن در ادامه و در قرن بيستم با مطالعات ميان‌‏رشته‏‌اي پيوند خورد. در دورۀ معاصر و با اولويت يافتن رويكردهاي كاربردي ـ همگرا در پژوهش‌‏هاي ادبي، نحله نوين ادبيات تطبيقي، چشم‌‏انداز تازه‌‏اي را در مقابل پژوهشگران گشوده و حوزه‏‌هاي پژوهشي جديدي را فراسوي مرزهاي شناخته‌شده‌‌ ـ پيشين ادبيات ايجاد كرده است. در جستار پيش‏رو، نگارندگان با نظرداشت رويكردهاي نوين ادبيات تطبيقي به‌ويژه سويه ميان‏‌رشته‌‏اي آن، برآنند تا با اتكا به يك مأخذ معتبر در حوزه امثال: فرهنگ بزرگ ضرب المثل‏هاي فارسي، به شيوه‌اي، از منظر ماهيت، توصيفي ـ تحليلي و از ديدگاه نوع‌داده‌ها، كتابخانه‌اي ـ اسنادي، به تطبيق امثال با نظريه «سلسله‏‌مراتب نيازهاي آدمي» بپردازند و با بازجست روان‌شناخت ـ ادبي مقولات انساني، علاوه‏‌بر نُماياندن گستره و كارآمدي هر دو حوزه، افقي تازه‏ در برابر پژوهش‏‌هاي آتي پديدار سازند. از نكات حائز اهميت در اين پژوهش، بيان اين حقيقت است كه آنچه ‏روان‏شناسان انسان‌گرا با نگاه انگيزه‌‏شناختيِ رفتار آدمي مطرح كرده‌‏اند، پيش از اين در متون ادبي كلاسيك ما به‌‏صورتي هوشمندانه، گاه همچون هرم مزلو، با ترتيب و تناسبي در خور تأمّل و گاه در تناسبي نه‌‏چندان آشكار، بازتاب يافته ‏است. نوشتار حاضر، نخستين پژوهشي است كه با مبنا قرار دادن نيازهاي هشت‏گانه، به بررسي و تحليل تطبيقي آراي مزلو با امثال و حكم فارسي پرداخته ‏است. مقاله درنهايت گوياي دو نتيجه كلّي الف) اثبات كارايي و روايي يك نظريه روان‌شناختي در پيوند با ادبيات عامه و ب) درك هر چه بهتر ارزشمندي امثال و حكم در نمودبخشي به مفاهيم انتزاعي ـ ذهني است.