تفسير ساختاري از مباني فلسفيِ «نظام فيض» به‌عنوان يكي از عوامل حركت ساز بر بازيابي آرايه اسليمي در عصر عباسيان

مقاله بابيان اين فرضيه كه حركتِ «ساختار ساختارها» عاملي بر جنبشِ ريزساختارهاي تابعه و نظاماتي مانند آرايه‌هاي معماري است؛ به تفسير موضوع مي‌پردازد. براي اين منظور، ضمن بررسي دوران زمامداري عباسيان، به‌عنوان عصري كه حركت ساختار ساختارها به حد مطلوبي از شكوفايي رسيد؛ به نمودهايي از ساختارهاي شكوفا در اين عصر همچون فلسفه و نظاماتِ آن، به‌طور خاص «نظامِ فيض» مي‌پردازد. هدف اين تحقيق، تفسير و بررسي نظامِ فلسفي فيض در قالبِ ساختاري محركْ بر ريزساختارها و اختصاصاً به‌عنوان عاملي بر بازيابي اسليمي است. اين پژوهش در پي پاسخ به اين سؤال است كه آيا رابطه‌اي بين مباني فلسفي نظام فيض و آرايه اسليمي قابل كاوش است؟ روش پژوهش، تاريخي تفسيري است كه در قالب استنباطي از نوع داده بنياد به بيان موضوع مي‌پردازد. داده‌هاي مورد استناد به‌صورت اسنادي و مروري، جمع‌آوري‌شده‌اند. نظام استدلال پژوهش، استقرايي قياسي است. الزام به شناخت جنبه‌هاي نظري، عملي و ساختاريِ رواج دهنده اسليمي در عصر عباسيان به‌عنوان ضرورت اجرايي اين تحقيق در نظر گرفته‌شده است. يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه شكوفايي ساختار ساختارها، عاملِ بر جنبشِ ساختارهاي تابعه است. هنر و به‌طور خاص آرايه‌هاي معماري هم به‌عنوان يك ريزساختارِ متأثر از كلان ساختارها، به تأسي از نظامات مختلف به تكاپو و حركت مي‌آيند. منشأ اسليمي در عصر عباسيان كه بر دو ريشه پالمت و ساساني قابل‌تمييز است، داراي شباهت‌هايي از جنبه‌هاي جوهري، صدوري و حركتي با نظام فلسفي فيض است؛ كه نتايج اين تحقيق در سه مقام حركتي به آن‌ها مي‌پردازد. نهايتاً، اين مقاله بيان مي‌كند يكي از دلايلِ بازيابيِ اسليمي در عصر عباسيان مي‌تواند متأثر از حركت ساير نظامات و ساختارها، بالأخص نظام فيض، به‌عنوان عاملي صورت‌ساز و حركت آفرين در نظامِ اسليمي بوده باشد. اين موضوع با ارائۀ سه قالبِ فرمي در صورت اسليمي تفسير مي‌گردد.