خوانش آثار پيكرنگاري مهرعلي، نقاش دوره قاجار، با رويكرد ترامتنيت ژرار ژنت

در تاريخ هنر ايران، نقاشي قاجار از جايگاه ويژه‌اي برخوردار بوده و پيكرنگاري به‌عنوان شاخه‌اي برجسته از نقاشي در دوره فتحعلي شاه قاجار قابل‌تأمل است. پيكرنگاري مكتبي است كه در آن روش‌هاي طبيعت‌پردازي، چكيده نگاري و آذين گري به طرز درخشان با هم سازگار شده است. «مهرعلي» يكي از نقاشان اين دوره است بوده كه علاوه بر پيكرنگاري از شخص فتحعلي شاه، تعدادي از زنان قاجاري را نيز به تصوير كشيده است. هدف اوليه از اين پژوهش: مطالعه آثار مهرعلي(نقاش سبك پيكرنگاري) بر اساس ويژگي‌هاي تجسمي و نحوه برخورد آن‌ها با مقوله سنت‌گرايي و كاربرد عناصر تزئيني است. اما هدف كلي اين پژوهش بازخواهي و خوانش آثار مهرعلي با روش ترامتنيت ژرار ژنت مي‌باشد. سؤالات تحقيق عبارت‌اند از : 1. عناصر تزئيني و رويكرد سنت گرايانه در آثار مهرعلي چگونه ظهور يافته است؟ 2. چگونه مي‌توان با استفاده از تقسيم‌بندي ترامتنيت در نظريه ژرار ژنت معادل‌هاي تصويري را بصورت هدفمند در آثار مهرعلي پيگيري كرد؟ روش تحقيق اين پژوهش توصيفي- تحليلي با بهره‎‌گيري از منابع كتابخانه‌اي-اينترنتي است. نتايج پژوهش بيانگر آن است آثار مهرعلي روابط بينامتني صريح و آشكاري با نوشته‌ها و سروده‌هاي شاعران و اديبان، حجاري‌هاي برجاي مانده از روزگاران گذشته ايران، برقرار نموده است. همچنين آثارش رابطه بينامتني ضمني و پنهاني با اسطوره‌هاي باستاني ايران دارد. آثارمهرعلي دربردارنده سرمتن مكتب پيكرنگاري درباري قاجار است. كليه تفاسير و نقدهاي مربوط به آثار مهرعلي فرامتن‌هاي آثار ايشان محسوب مي‌شود. همچنين كارهاي تبليغي فتحعلي‌شاه قاجار از قبيل فرستادن تابلوهاي پيكرنگاري به نشانه پيشكش به دربار هند و كاخ ورساي،  پيرامتن آثار مهرعلي مي‌باشد. بيش‌متنيت آثار مهرعلي سفارش‌دهنده آثار يعني فتحعلي‌شاه قاجار و مكاتب نگارگري پيشين ايران است. همچنين خود آثار مهرعلي به عنوان بيش‌متن در آثار هنرمندان بعد از ايشان به شمار مي‌آيد.