مطالعه تحليلي شيوه‌هاي اجرا در تشعيرهاي خمسه تهماسبي (مكتب دوم تبريز)

هنر تشعير و كاربردهاي گوناگون آن طي مكاتب شيراز و هرات، سرانجام منجر به حضور گسترده بر حاشيه كتب و مرقعات، در پيرامون متون نوشتار و قطعات نگارگري در مكتب دوم تبريز گرديد. خصيصه طراحي گونه در كنار ظرافت در اجراي نقش ‌هاي گياهي و حيواني و طبيعت و بعضاً پيكره ‌هاي انساني از ويژگي ‌هاي بارز اين هنر شناخته مي‌شود به‌طوري‌كه مي‌ توان گفت برخي از ويژگي ‌هاي نگارگري ايراني در آثار تشعير جلوه آشكارتري دارد. ازجمله مهم‌ترين مجموعه ‌هاي داراي تشعير مي ‌توان از اثر نفيس خمسه تهماسبي نام برد كه ازنظر تنوع و كيفيت نقش، اثري شاخص محسوب مي‌شود. تشعيرهاي خمسه تهماسبي در دوره ‌هايي، توسط هنرمندان مكتب تبريز دوم و مكتب اصفهان ساخته‌شده است. هدف اين تحقيق به دليل اهميت مكتب دوم تبريز، شناسايي نحوه ايجاد جلوه‌هاي بصري با استفاده از قلم مو و رنگ طلا در بخشي از تشعيرهاي خمسه تهماسبي است كه در تبريز انجام‌گرفته است؛ بنابراين پرسش مقاله اين است كه اجراي تشعيرهاي خمسه تهماسبي در مكتب دوم تبريز داراي چه ويژگي‌ هايي است؟ تحقيق با روش توصيفي-تحليلي، مؤلفه‌هايي همچون نحوه قلم‌گيري، استفاده از مايه رنگ، سواد و بياض، طراحي پُر، بافت، پرداز و انعكاس طلا و نقره، تشريح مي ‌شوند. گردآوري اطلاعات از طريق مطالعات كتابخانه‌ اي و تصاوير در دسترس بر روي تارنماي كتابخانه بريتانيا به‌دست‌آمده است. ضرورت و اهميت تحقيق در افزايش توجه و دانش هنرمندان و محققين و ايجاد بستري براي شناخت بيشتر مباني هنر نگارگري با توجه به كمبود منابع موجود در اين زمينه است. مهم‌ترين يافته ‌ي اين مطالعه نشان مي‌ دهد استفاده از مايه رنگ عموميت داشته، قلم‌گيري در مكتب دوم تبريز داراي محوريت اصلي بوده، ايجاد تيره روشن به‌عنوان تغيير رنگ و سواد و بياض نقش مكمل در شكل و خط دارند. ديگر ويژگي‌هاي يافت شده به چگونگي ضربه قلم، پرداز، درخشش طلا و نقره و فام‌ هاي رنگي اختصاص دارد.