واكاوي تاريخي پيدايش احزاب سياسي در الجزاير و مغرب و سناريوهاي پيش‌ رو از استقلال تا بهار عربي

احزاب سياسي از مظاهر دموكراسي و بازتاب واقعيت‌هاي سياسي، اجتماعي و اقتصادي هستند. الجزاير و مغرب به‌دليل قرارگرفتن در همسايگي يكديگر، هم‌نژادي و حضور استعمار فرانسه در آنجا، اشتراك‌هاي متعددي با يكديگر دارند. در اين مقاله با روش توصيفي‌تحليلي، وضعيت احزاب سياسي در الجزاير و مغرب را از استقلال آن‌ها (1962-1956) تا حوادث موسوم به «بهار عربي» (2009-2011) از نظر تاريخي بررسي مي‌كنيم. به‌دنبال پاسخ اين پرسش هستيم كه دلايل پيدايش احزاب در الجزاير و مغرب و نقش آن‌ها در استقلال اين كشورها چيست؟ چه سناريوهايي فراروي احزاب سياسي در الجزاير و مغرب وجود دارد؟ در اين پژوهش به اين نتايج رسيديم كه ريشه‌هاي تاريخي پيدايش احزاب سياسي در الجزاير و مغرب به دوران استعمار باز مي‌گردد، اما پس از استقلال، آن‌ها متفاوت به نظام حزبي نگريستند. الجزاير ابتدا اساس نظام حاكميتي خويش را تك‌حزبي سوسيالسيتي قرار داد و سپس از سال 1989 به اين نظام پايان داد و اساس چندحزبي را ايجاد كرد. مغرب نيز نظام چندحزبي را در پيش گرفت. الجزاير و مغرب براي درامان‌ماندن از موج انقلاب و اصلاحات سياسي و اقتصادي سال 2011 تدابيري انديشيدند؛ الجزاير به بالكان‌سازي احزاب سياسي پرداخت و احزاب و پارلمان را به مركزي براي قانونمندسازي اهداف و تصميمات دولت تبديل كرد. در مغرب، دربار به تضعيف احزاب و برجسته‌سازي خويش در افكار عمومي پرداخت، اما همچنان به‌دليل نگراني از اقتدار احزابي همچون استقلال، به نظام چندحزبي رضايت داد. از نقاط مشترك در زمينۀ احزاب در الجزاير و مغرب پس از سال 2011، رشد احزاب اسلام‌گرا در دوره‌اي خاص و تضعيف آن‌ها به‌طور هم‌زمان است.