بررسي پديدارشناسانه «فلسفه تاريخ» از نظرگاه ابن‌خلدون و هگل

ابن‌خلدون و هگل به عنوان پايه‌گذاران «فلسفه‌ي تاريخ» در عالم اسلام و غرب به شمار مي‌روند، لذا موضوع اين پژوهش، توصيفي است در راستاي بررسي نحوه‌ي مواجهه دو انديشمند، از دو سنت مختلف، با مفهوم فلسفه تاريخ. در اين تحقيق با روش مقايسه‌اي ابتدا ضمن تمركز بر بنياد‌هاي نظري ابن‌خلدون در كتاب «مقدمه» كه زمينه‌ا‌ي نظري براي تامل در باب فلسفه تاريخ فراهم آورده است را بررسي خواهيم نمود، سپس انديشه هگل، نحوه‌ي ورود، تبيين و نهايتاً چگونگي شكل‌گيري فلسفه‌ تاريخ در انديشه‌ي او مورد بحث‌ قرار مي‌گيرد. از اين روي، سعي بر كشف ذات دو جانب انديشه، جداي از اينكه مسير گفتگوي طرفيني را فراهم مي‌آورد، مقايسه را نيز ميسر مي‌سازد؛ رهيافتي‌كه به روش مقايسه‌ي پديدراشناسانه معروف است. ماحصل اين مقايسه، با عنايت بر تمايز‌هاي دو انديشمند، نتايج مشتركي است در ‌باب تاريخ و امر تاريخي، سياسي و اجتماعي، نگاهي كه حكايت از جبر محتوم و ضرورت اجتناب‌ناپذير در حركت تاريخ داد.