جايگاه صنعت بيمه در بازار سهام ايران: رويكرد نظريۀ شبكه

پيشينه و اهداف: بازار سهام يك كشور را مي‌توان به‌مثابه يك شبكه دانست كه از بخش‌هاي مختلف تشكيل شده است و اين بخش‌ها با هم ارتباط متقابل دارند. امروزه پژوهشگران زيادي تلاش مي‌كنند تا با تمركز روي جنبه‌هاي مختلف بازار سهام، انواع متفاوتي از شبكه‌ها را بسازند و ارتباطات ميان بخش‌هاي مختلف بازار سهام را بررسي كنند. يكي از صنايع مهم بازار سهام، صنعت بيمه است كه با به‌وجود‌آوردن امنيت و كاهش ريسك‌هاي مختلف، تأثير مهمي در افزايش ميزان توليد صنايع و سودآوري آنها دارد. هدف پژوهش حاضر بررسي جايگاه صنعت بيمه در بازار سهام ايران و ارتباط آن با ساير صنايع بازار سهام است. روش‌شناسي: در پژوهش حاضر به‌منظور بررسي جايگاه صنعت بيمه در بازار سهام، رويكردي نو ارائه مي‌شود. به‌ همين منظور، نخست يك شبكه از 36 صنعت منتخب اقتصاد ايران مطابق با صنايع فعال در بازار سهام تشكيل و وزن يال‌هايي كه آنها را به هم متصل مي‌كند، مطابق با جدول 36 بخشي داده ـ ستانده اقتصاد ايران مربوط به سال 1395 كه در سال 1399 منتشر شده است، تعيين مي‌شود. در مرحلۀ بعد، يك شبكۀ همبستگي ميان شاخص بازار سهام اين 36 صنعت مطابق با 243 روز معاملاتي در سال 1399 تشكيل و با استفاده از معيارهاي مركزيت جايگاه صنعت بيمه تعيين مي‌گردد.يافته‌ها: مطابق با نتايج به‌دست‌آمده از شبكۀ نخست، صنعت بيمه رتبۀ اول تا سوم هيچ‌يك از معيارهاي مركزيت را به‌دست نياورده و صنعت مخابرات بيشترين تأثيرگذاري را بر صنعت بيمه و صنعت حمل‌و‌نقل بيشترين تأثيرپذيري را از صنعت بيمه داشته است. مطابق با نتايج به‌دست‌آمده از شبكۀ دوم، شاخص بازار سهام صنعت بيمه به‌لحاظ درجه، نزديكي و بردار ويژه رتبۀ اول را كسب كرده و بيشترين ميزان همبستگي را با شاخص بازار سهام صنعت دارويي داشته است.نتيجه‌گيري: صنعت بيمه در شبكۀ نخست، يك گره كليدي به‌حساب نمي‌آيد كه دليل آن سهم بسيار اندك ارزش افزودۀ اين صنعت از توليد ناخالص داخلي كشور است. صنعت مخابرات بيشترين تأثيرگذاري را بر صنعت بيمه دارد كه دليل آن، ايجاد زيرساخت‌هاي انتقال اطلاعات براي صنعت بيمه است. صنعت حمل‌و‌نقل بيشترين ميزان تأثيرپذيري را از صنعت بيمه دارد كه دليل آن، استفادۀ گستردۀ اين بخش از پوشش‌هاي متنوع بيمه است. در شبكۀ دوم، شاخص بازار سهام صنعت بيمه يك گره كليدي به‌شمار مي‌آيد و بيشترين ميزان همبستگي را با شاخص بازار سهام صنعت دارويي دارد كه نشان مي‌دهد در بازۀ زماني تحقيق رفتار شاخص بازار سهام اين دو گروه شباهت زيادي با يكديگر داشته است. نتايج اين پژوهش هم براي سياست‌گذاران و هم سهامداران صنعت بيمه مفيد است. مهم‌ترين كاربرد نتايج اين پژوهش اين است كه سياست‌گذاران ‏توجه بيشتري به سياست‌گذاري‌هاي دستوري در قبال يك صنعت خاص و كليدي پيدا ‏مي‌كنند، زيرا مي‌دانند تصميمات غلط در يك بخش پيامدش براي همۀ بخش‌ها است و ‏مسئولان ناظر به‌محض مشاهدۀ بحران در يك بخش كليدي، به‌منظور جلوگيري از شيوع ‏بحران در ميان ساير صنايع بازار بورس تصميمات مناسب اتخاذ نمايند.