ارزيابي تغييرات فصلي كيفيت آب رودخانه تجن با استفاده از مدل شبيه‌سازي Qual2kw

دسترسي به آب شيرين و با كيفيت يكي از مهم ترين موضوعات مطرح براي انسان امروز است. داشتن منابع آب سالم پيش نيازي ضروري براي حفظ كيفيت محيط زيست و رشد و توسعه اقتصادي، سياسي، اجتماعي و فرهنگي است. آب هاي سطحي جاري يا رودخانه ها از مهم ترين منابع آب هستند كه نقش مهمي در تأمين آب موردنياز فعاليت‌‏هاي مختلف مانند كشاورزي، صنعت، شرب و توليد برق دارند. در اين پژوهش به ارزيابي كيفي رودخانه تجن در استان مازندران كه به‌ عنوان يكي از مهم‌ ترين منبع تأمين‌كننده آب در بخش‌ هاي مختلف استان محسوب مي ‌شود، پرداخته شد و با استفاده از مدل شبيه‌ سازي عددي كيفي (Qual2kw)، بررسي روند تغيير پارامترهاي كيفي آب نظير اكسيژن محلول (DO)، اكسيژن ‌خواهي بيولوژيكي (BOD)، اسيديته (pH)، هدايت الكتريكي (EC)، نيترات (NO3-) و فسفات (PO43-) بررسي شد. بدين منظور ميانگين داده هاي موجود ماهانه از سال 1395-1385 در سه ايستگاه آب منطقه‌ اي و محيط ‌زيست در طول رودخانه به مدل وارد شد. واسنجي مدل بر اساس داده هاي فصل كم آب (شهريور) و صحت سنجي مدل بر اساس داده هاي فصل پرآب ( آذر و بهمن) انجام شد. نتايج حاصل از شبيه‌ سازي رودخانه تجن نشان داد كه مدل كيفي Qual2kw برآورد مناسبي از شرايط كيفي رودخانه ارائه مي دهد و اين مدل توانست با دقت مناسب پارامترهاي موردنظر را شبيه ‌سازي كند. يافته ‌ها نشان داد، علي ‌رغم وجود منابع آلاينده نقطه ‌اي و غير نقطه اي در مسير رودخانه، عامل محدودكننده در تأمين آب شرب و كشاورزي در پايين‌ دست وجود ندارد. در كل مسير رودخانه، كيفيت آب مناسب براي كشاورزي مي ‌باشد. تنها ايستگاه كردخيل به دليل قرارگرفتن در پايين‌دست رودخانه در طبقه خوب و بقيه ايستگاه‌ ها در طبقه عالي قرار دارند كه قابل استفاده براي كشاورزي مي باشد. براي مصارف شرب پس از بررسي غلظت يون ‌هاي موجود در بيشتر نمونه هاي انتخابي در حد مطلوب بوده و در طبقه خوب و قابل‌قبول قرار گرفته اند. حداكثر توان خودپالايي مربوط به حد فاصل پل تجن و كردخيل به ميزان 7485/346 تن در روز و حداقل آن مربوط به حد فاصل بين ريگ چشمه و پل تجن به ميزان102/6805 تن در روز مي باشد.