ارزيابي توانمندي‌هاي فناورانه بنگاه‌هاي صنايع پايين دست پتروشيمي ايران

طي توسعه صنعتي ايران، با وجود سرمايه‌گذاري‌هاي چشمگير و تمركز روي صنعت بالادست پتروشيمي، نسبت به توسعه صنايع رقابتي مياني و پايين دست غفلت شده است. اين امر منجر به عملكرد صادراتي قابل قبول در بالادست شده، اما منافع حاصل از توسعه صادرات صنايع مياني و پايين دست ناچيز بوده است. اين مقاله به دنبال تحليل دلايل اين شرايط از منظر توانمندي‌هاي فناورانه بنگاه‌ها مي‌باشد. در اين راستا ابتدا طي مطالعه اكتشافي پيشينه، ابعاد توانمندي‌هاي فناورانه شناسايي و طي مصاحبه با دوازده خبره با شرايط اين صنايع تطبيق داده شد. سپس با استفاده از پرسشنامه، اين ابعاد در 128 بنگاه‌ فعال در سه صنعت پلاستيك، شوينده، و رنگ و رزين ارزيابي و با روش تحليل اهميت- عملكرد ، با يكديگر مقايسه شدند. بر اساس نتايج، نقطه قوت اين صنايع محدود به توانمندي‌هاي اجراي پروژه و مهندسي فرآيند است، درحاليكه نقاط ضعف آنها توانمندي‌هاي پيش ازسرمايه‌گذاري، ‌يادگيري، مهندسي صنعتي، مهندسي محصول، و پيوند و شبكه‌سازي مي‌باشد. اما چالش كليدي اين بنگاه‌ها، توانمندي‌هاي‌ مكمل است كه از جمله مي‌توان به مولفه‌هاي بازاريابي، ايجاد شبكه‌هاي فروش و كانال‌هاي توزيع متنوع، مديريت برند، توسعه خدمات و ديگر ابعاد اشاره داشت. اگرچه مديران اين مولفه‌ها را در عملكرد بسيار ضعيف ارزيابي‌كردند، اما براي آنها اهميت بالا نيز قائل نشدند. دلايل اين امر استمرار غلبه رويكرد جايگزيني واردات، كمبود نيروي متخصص، عدم برنامه‌ريزي بلندمدت براي حضور پايدار در بازارهاي منطقه‌اي، و انحراف در سياست‌هاي حمايت از صادرات است. مقاله پيشنهاد مي‌دهد كه بنگاه‌ها در ارتقاء توانمندي‌هاي مكمل، تلاش‌هاي هدفمندي را با حمايت نهادهاي دولتي ذي‌ربط، صورت دهند.