فهم دوگانه آزادي-پاسخگويي در حكمراني پژوهش

هدايت پژوهش و تغيير محتواي آن به‌وسيله كنشگران داخل و خارج از جامعه علمي، پديده‌اي است كه مورد توجه بسياري از پژوهشگران حوزه حكمراني پژوهش قرار گرفته است. هدف پژوهش حاضر توصيف بخشي از اين پژوهش‌ها براي فهم چگونگي حكمراني پژوهش است. اين توصيف در رفت‌وبرگشت با چارچوبي مبنايي‌تر يعني دوگانه آزادي-پاسخگويي شكل گرفته است. بدين ترتيب با اتخاذ رويكرد مرور روايتي، پس از بيان استدلالي در خصوص امكان حكمراني پژوهش، عمده مباحث حول چگونگي چينش نظام روابط اقتدار در عرصه پژوهش با نگاه به دوگانه مذكور طرح شده است. اين دوگانه كه در يك‌سوي آن استقلال و آزادي علمي (ضرورت خود-تخصيصي وظايف پژوهشي توسط خود پژوهشگر) قرار گرفته و سوي ديگر آن پاسخگويي و مسئوليت‌پذيري پژوهش (انطباق با انتظارات بيروني از پژوهش) است، به‌صورت تاريخي تحليل شده و روند تبديل شدن اين رابطه متناقض‌نما به يك رابطه تعاملي و مكمل همديگر تشريح شده است. درنهايت هفت خط پژوهشي از تجلي آن در شكل‌گيري سازوكارهاي حكمراني پژوهش احصاء شده كه ويژگي مشترك همه آن‌ها نوعي از اعمال نفوذ در امر پژوهش در عين حفظ ضرورت كاركردي آن (استقلال پژوهش) است.