ايجاد كلكسيون هسته ژرم‌پلاسم جو زراعي (.Hordeum vulgare L) در بانك ژن گياهي ملي ايران

زياد بودن تعداد و تنوع بالا در كلكسيون هاي منابع ژنتيكي، ارزيابي دقيق و بهره برداري از آنها را با مشكلات متعددي مواجه مي سازد.كلكسيون هسته راه حل مناسبي براي مديريت تعداد زياد منابع ژنتيكي محسوب مي شود. كلكسيون ژرم پلاسم جو زراعي در بانك ژن گياهي ملي ايران شامل حدود 3150 توده بومي ايران با تنوع ژنتيكي بالا است. تحقيق حاضر با هدف ايجاد كلكسيون هسته ژرم پلاسم جو زراعي بومي ايران در پنج مرحله انجام شد. براي اين منظور در سال هاي 1390 تا 1398 نمونه هاي جو زراعي بومي ايران مورد ارزيابي قرار گرفته و سپس براساس صفات مورد ارزيابي و محل جمع آوري، نمونه هاي كلكسيون به گروه هايي با نمونه هاي مشابه تقسيم شدند. گروه بندي نمونه ها با استفاده از روش سلسله مراتبي مبتني بر مناطق محل جمع آوري نمونه ها و صفات مورفولوژيك كيفي انجام شد. تنوع در ساير صفات مورفولوژيك نيز در گروه هاي حاصل از تجزيه خوشه اي مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه سطح حفظ تنوع آلل ها با طبقه بندي كلكسيون ها در گروه هايي با نمونه هاي نزديك تر و انتخاب 10 درصد از هر گروه، افزايش يافت. بر اين اساس، كلكسيون هسته جو با 333 نمونه انتخاب شد كه بيش از 10 درصد از نمونه هاي كلكسيون اصلي را در بر داشت. مقايسه مقادير شاخص شانون نشان داد كه كلكسيون هسته در اغلب صفات كيفي شاخص تنوع مشابه با كلكسيون اصلي را داشت. تجزيه تابع تشخيص و تجزيه به مولفه هاي اصلي نيز نتايج مشابهي داشت. نتايج اين تحقيق نشان داد كه اختصاص صحيح نمونه ها در ايجاد كلكسيون هسته و كارآمدي آن در حفظ تنوع كلكسيون اصلي در يك كلكسيون كوچك تر و قابل دسترس تر، موثر بود.