بهبود شاخص‌‌هاي رشد رويشي و تسريع گلدهي دانهال‌هاي اطلسي با استفاده از تغيير تدريجي تركيب طيفي نور در دوران رشد

با توجه به تأثير برخي از طيف‌‌هاي نوري مانند آبي و قرمز بر ساخت و فعاليت رنگدانه‌‌هاي مختلف گياهي، در سال‌‌هاي اخير شيوه‌‌هاي متفاوتي از كاربرد لامپ‌‌هاي ال اي دي در محيط‌‌هاي پرورش گياهان و براي بهبود رشد گياهان بررسي شده است. هدف از انجام اين پژوهش، مقايسه تأثير تركيب‌‌هاي طيفي نور با اجزايي ثابت و يا متغير، نور لامپ فلورسنت و نور لامپ پرفشار سديم بر شاخص‌‌هاي رويشي نشاء اطلسي، كارايي مصرف انرژي در طي رشد نشاء و تغيير رفتار رويشي و زايشي گياهان بالغ بود. نشاء‌‌هاي اطلسي به مدت 28 روز زير تيمارهاي نوري مختلف قرار گرفتند. در برخي از تيمارهاي نوري، نسبت تركيب نورهاي آبي: قرمز (شامل 15% آبي: 85% قرمز، 30% آبي :70% قرمز و45% آبي: 55% قرمز) در طي دوران رشد نشاء‌‌ها ثابت بود. در برخي ديگر از تيمارهاي نوري، درصد نورهاي آبي و قرمز برابر برنامه زمان‌‌بندي تغيير كرد كه شامل افزايش تدريجي ميزان نور قرمز و يا كاهش تدريجي آن بود. همچنين تأثير نور لامپ‌‌هاي فلورسنت و پرفشار سديم نيز بررسي شد. پس از پايان دوره رشد نشاء‌‌ها زير رژيم‌‌هاي مختلف نوري، گياهان به گلخانه‌‌اي با شرايط محيطي يكسان منتقل شدند تا رشد رويشي و زايشي گياهان بالغ سنجيده شود. نتايج بيانگر بهبود شاخص‌‌هاي رشد گياهان اطلسي با ايجاد تغييرهاي تدريجي در تركيب طيفي در طي رشد نشاء‌‌‌‌ها بود. وزن‌‌هاي خشك و تر شاخساره و ريشه، سطح و تعداد برگ، محتوي رنگدانه‌‌هاي كلروفيل و كاروتنوئيد و كارايي مصرف انرژي در تيمار نوري كه در ابتدا نور آبي تك‌رنگ حضور داشت و سپس ميزان نور قرمز به‌تدريج افزايش يافته بود، به شكل معني‌‌دار بيش از ساير تيمارهاي نوري بود. از سوي ديگر ديده ‌‌شد كه شاخص‌‌هاي رشد رويشي گياهان بالغ زير تأثير تركيب طيفي به‌كاررفته در دوران نشاء قرار گرفت و گياهان بالغي كه نشاهاي آن‌ها در ابتداي رشد تحت تأثير نور آبي تك‌رنگ بودند و به‌تدريج از مقدار نور آبي محيط كاسته شده بود، داراي وزن تر و خشك شاخساره و ريشه، حجم ريشه، تعداد و طول شاخه‌‌هاي جانبي بيشتري در مقايسه با ساير گياهان بودند. همچنين ديده شد كه اگرچه تغييرهاي تركيب طيفي نور در طي رشد نشاء بر زمان گلدهي گياهان بالغ به شكل معني‌دار تأثيرگذار است اما تفاوتي معني‌‌دار ميان برخي از تيمارهاي نوري (نسبت ثابت 45% آبي: 55% قرمز، نور لامپ پرفشار سديم و افزايش تدريجي ميزان نور قرمز) ديده نشد.  ايجاد تغيير در تركيب طيفي نور در طي دوران رشد نشاء‌‌ها، توانست افزون بر افزايش كيفيت رويشي نشاء‌‌ها و گلدهي گياهان بالغ، كارايي مصرف انرژي را به شكل قابل‌توجهي افرايش دهد كه اين موضوع در روند توليد محصول‌‌هاي گلخانه‌‌اي از منظر اقتصادي نيز قابل‌توجه است. نتايج اين پژوهش بيانگر آينده‌‌اي متفاوت در نحوه كاربرد سامانه‌‌هاي نوردهي در محيط پرورش گياهان است.