جايگاه بدن در امر ادراك از منظر ابن‌سينا و موريس مرلوپونتي

در تاريخ انديشۀ فلسفي، بحث از علم و ادراك همواره بر محور نفس بوده و بدن به‌منزلۀ امري ثانوي دائماً در حاشيه قرار گرفته است. فيلسوفان اسلامي به‌ويژه مشائيان، علم و ادراك را فعل نفس و نه بدن مي‌دانند. در اين پژوهش سعي بر آن است تا با روش تحليلي‌توصيفي و با رويكرد تطبيقي، آراي علم‌النفس ابن‌سينا و انديشه موريس مرلوپونتي دربارۀ ادراك بدن‌مند بررسي شوند. در اين راستا ابتدا آراي ابن‌سينا در باب اصول علم‌النفسي و سپس نقش بدن در ادراك، واكاوي و در ادامه پديدارشناسي ادراك و نقش بدن در آن از منظر موريس مرلوپونتي بررسي مي‌شوند. ابن‌سينا با اعتقاد به دوگانگي نفس و بدن، نفس را مبناي ادراك دانسته است؛ اما در عين حال، از نقش بدن – اعم از تأثير مستقيم و غيرمستقيم – در امر ادراك نيز غافل نيست. او نفس را همچون راكبي مي‌داند كه از مركب خود يعني بدن، در افعال و همچنين ادراك بهره مي‌گيرد. درمقابل، نفس و بدن نزد مرلوپونتي با هم اتحاد دارند و بدن در امر ادراك داراي نقشي پررنگ‌تر و برجسته‌تر است و به عبارتي، بدن، يگانه راه ادراك هستي است و آگاهي در بدن جاسازي مي‌شود.