روش هاي قصّه‌گويي و تمثيل پردازي در آثار منظوم عطّار نيشابوري

قصه و تمثيل دو ابزار مهم و راه‌گشا براي شرح و تبيين مسائلي است كه بيان آن‌ها به زبان معمول دشوار است يا مخاطب نمي تواند آنها را به درستي درك كند؛ به همين دليل شاعران و نويسندگان در طول تاريخ از اين دو ابزار براي دست‌يافتن به مقاصد خود بسيار استفاده كرده‌اند. ازجملۀ اين اشخاص، مي‌توان فريدالدين عطار نيشابوري را نام برد كه در جايگاه يك شاعرِ عارف با هدف تفهيم مفاهيم عرفاني به مخاطبان، از قصه و تمثيل در آثار خود بسيار بهره برده است. در نوشتار حاضر، روش‌هاي بهرهمندي عطّار از حدود دو هزار قصه و تمثيل در موضوعات مختلف تعليمي و اخلاقي، عاشقانه و همچنين تاريخي در بيان انديشه‌هاي عرفاني خويش بررسي شده و مشخّص گرديده است كه او به‌عنوان يكي از الگوهاي ادبيّات عرفاني، چگونه مفاهيم مورد نظر خود را به‌صورتي ملموس و با بياني ساده به مخاطبانش منتقل ميسازد و در پايان هر داستان، آموزههاي خويش را بيان مي‌كند. در اين پژوهش با روش توصيفي ـ تحليلي ابتدا به جايگاه قصه در تبيين مسائل عرفاني پرداخته شده و پس از گونه‌شناسي قصه هاي تمثيلي، نُه روش عطار در داستانگويي و نقل حكايات به‌دست آمده است كه عبارت‌اند از: بهره‌گيري از قصه‌هاي مشهور و تمثيل سازي با آن‌ها؛ 2. بهره گيري از شيوه «قصه در قصه»؛ 3. بيان طنزآميز؛ 4. نتيجه گيري در آغاز يا پايان قصه؛ 5. بهره‌گيري از افسانه هاي عاميانه؛ 6.  بهره گيري از تيپهاي گسترده و مردمي؛ 7. قصه گويي به زبان مردم؛ 8. بازگذاردن راه تأويل؛ 9. بهره گيري از روش قصه گويي خداوند.