مطالعۀ انتقادي تحولات نئوليبراليِ آموزش عمومي در ايرانِ پس از انقلاب

از جنگ جهاني دوم، با افزايش نيروهاي جهاني‌سازي، بيشتر كشورهاي جهان سعي در بهسازي نظام آموزشي خود داشتند، اما با افول تدريجي سياست‌هاي كينزي در ابتداي دهۀ 1970 و با مسلط‌شدن سياست‌هاي نئوليبرال، از ابتداي دهۀ 1980 آموزش و پرورش نيز مانند ساير حوزه‌هاي اجتماعي دستخوش تغير و تحولات وسيعي شد. در پژوهش حاضر به مطالعۀ تحولات نئوليبرالي آموزش عمومي در ايران پس از انقلاب مي‌پردازيم.روش پژوهش اسنادي و مصاحبۀ عميق است. روش نمونه‌گيري در بخش اسنادي قضاوتي و هدفمند است و هر جا اسناد به‌تنهايي پاسخگوي سؤالات تحقيق نبوده، با مطلعان و متخصصان مصاحبۀ عميق انجام گرفته است.يافته‌ها نشان مي‌دهد مصوبات و قوانين متعددي در راستاي حمايت از سياست‌هاي نئوليبرالي توسط مراجع گوناگون تصويب شده است. نقش دولت در تأمين هزينه‌هاي آموزش در چند دهۀ اخير كاهش يافته است؛ به‌طوري‌كه سهم آموزش از هزينه‌هاي عمومي دولت از 19 درصد در سال 1370، به 10 درصد در سال 1398 رسيده است. همچنين تعداد مدارس غيردولتي با اجراي سياست‌هاي تعديل ساختاري و تصويب قانون مدارس غيرانتفاعي در سه دهۀ اخير 64 برابر شده است. وجود مدارس متعدد (بالغ بر بيست نوع مدرسه) نيز نشان‌دهندۀ اجراي سياست انتخاب مدرسه است. روند روبه‌رشد مدارس خاص-مدارس شاهد، مدارس هيئت‌امنايي، مدارس نمونه و مدارس تيزهوشان- نيز سبب ايجاد نوعي از خصوصي‌سازي شد كه آن را «خصوصي‌سازي درون‌زاد» ناميديم.مطابق نتايج، تحولات ملهم از نئوليبراليسم سبب بازاري و خصوصي‌شدن آموزش در چند دهۀ اخير شده كه پيامدهايي مانند نابرابري آموزشي، كالايي‌سازي آموزش و افت كيفيت تحصيل دارد.