بررسي تغييرات در روند طولاني‌مدت توليد گندم و عوامل مؤثر بر آن در استان خراسان شمالي: عملكرد گندم آبي

به‌منظور تعيين عوامل محيطي و مديريتي بر عملكرد گندم آبي در نواحي مختلف استان خراسان شمالي، روند تغييرات عملكرد در بازه زماني 2017-1980 مورد بررسي قرار گرفت. سپس مراحل رشدي و عملكرد گياه گندم توسط مدل DSSAT، با استفاده از مجموعه داده‌هاي گريد‌بندي‌شده AgMERRA شبيه‌سازي شد و اثر تغييرات دما و بارندگي بر عملكرد به‌وسيله آناليز پنل ديتا مورد تجزيه‌وتحليل قرار گرفت. طبق نتايج اين تحقيق، 63 درصد از تغييرات عملكرد گندم آبي توسط عوامل محيطي (دما و بارندگي) و 37 درصد آن توسط عوامل مديريتي توضيح داده مي‌شوند. دماهاي بالاتر از 30 درجه سانتي‌گراد، دماي ميانگين، برهمكنش ميزان و دفعات بارندگي در طول فصل رشد، اثر معني‌داري بر عملكرد داشتند. طول فصل رشد در تمام مناطق موردمطالعه شيب كاهشي داشت. مطالعه مراحل حساس رشدي طي سال‌هاي خوب و ضعيف (به‌ترتيب داراي عملكرد بالا و پايين دانه گندم) حاكي از اين است كه در تمام سال‌هاي ضعيف، دماهاي حداقل، پايين‌تر از حد بحراني (11- درجه سانتي‌گراد) بودند. در تمامي نواحي و در تمام سال‌هاي موردمطالعه، گندم در مرحله پر شدن دانه (خميري نرم و خميري سخت) با دماي بالاتر از 30 درجه سانتي‌گراد مواجه بود، بنابراين هر اندازه كه تاريخ كاشت از مهر ماه (تاريخ كاشت رايج در مناطق موردمطالعه) به تعويق افتد، كاهش شديد عملكرد را در پي خواهد داشت. به‌طوركلي، نتايج اين تحقيق نشان داد كه با به‌كار بستن شيوه‌هاي مديريتي مؤثر، به‌ويژه انتخاب تاريخ كاشت مناسب مي‌توان در جهت بهبود عملكرد گندم اقدام نمود.