تبييني سياسي-تاريخي از تحولات پوششيِ زنان ايران معاصر

موضوع ‌مقاله حاضر، تبيين وضعيت حجاب/بي حجابي در ايران معاصر است كه مسئله ي اصلي آن، به وضعيت فعلي جامعه ايران مربوط مي شود؛ به اين معنا كه گسترش دامنه و شمار زنان و دختراني كه با حجاب اسلامي همنوا نيستند، با چه منطقي قابل تبيين است؟به منظور پاسخگويي به‌اين‌مسئله رويكردي تاريخي اتخاذ كرده و به‌دليلِ مستندات موضوعه نيز نقطه آغاز آن را بر عصر ناصري بنا كرده ايم. با توجه به اينكه نمونه ي مورد ‌مطالعه، منفرد است؛ پژوهش حاضر، پژوهشي كيفي-تاريخي و از نوع درون موردي است. در اين راهبرد كه واقعيت در پرتو نظريه ي مورد مطالعه قرار گرفته و به‌نوعي نظريه‌آزمايي انجام مي شود؛ سازوكارهاي علّيِ موجود در نظريه ي مورد مطالعه قرار گرفته و به نوعي نظريه آزمايي انجام مي شود، سازوكارهاي علي موجود در نظريه در واقعيت مورد مطالعه رديابي مي شوند. نظريه نوربرت الياس در زمينه ي تغييرات رفتاري افراد نيز راهنمايِ ‌پژوهش حاضر بوده است.پس از گردآوري و تحليلِ مستندات تاريخيْ اين‌نتيجه حاصل شد كه كليتِ بي‌حجابيِ رايج در ايران فعليْ نمي‌تواند مشخصاً و تنها، نتيجه‌اي ديالكتيكي و برآمده از سياست‌هاي جمهوري اسلامي باشد. درعين‌حالْ ظهور اينترنت و گسترش شبكه‌اي اجتماعي در دهه‌هاي اخير نيز نمي‌تواند مبناي پاسخ به مسئله مورد بررسي اين‌پژوهش باشد. به‌نظر مي‌رسد بخشي از زنان ايراني از اواخر دوره ناصرالدين‌شاه و از حيث پوشش در مسيري به‌سمت غربي‌شدن در حركت بوده‌ اند؛ و آنچه امروز شاهد آن هستيم، مي‌تواند پيامدِ تا اينجايِ فرايندِ ياد شده باشد. كه همچنان در جريان است. در نتيجه پژوهش حاضر، ضمن تقويت نظريه الياسْ كاربرد آن در تحليل و تعليل مسائل مرتبط در بستر جامعه ايران را تأييد و پيشنهاد مي‌كند.