ارزيابي كشت اول و دوم برنج بر مبناي غلظت آفت كش ديازينون در آب و خاك شاليزارهاي استان مازندران

سابقه و هدف: مصرف آفت كش هاي ارگانوفسفره در كشاورزي، مشكلات عديده محيط زيستي در پي دارد. آلودگي آب و خاك و بر هم خوردن تعادل‌ اكوسيستم هاي طبيعي، ظهور آفات و بيماري هاي جديد، وجود بقاياي آفت كش ها در محصولات كشاورزي و عوارض بهداشتي حاصله موجب شده است كه مديريت مصرف آفت كش هاي آلي فسفره به عنوان يك ضرورت اجتناب ناپذير مطرح شود. با وجود پايين بودن سرانه مصرف آفت كش ها دركشور در مقياس جهاني، كاربرد نامطلوب آفت كش هاي ارگانوفسفره در برخي مناطق كشور از جمله استانهاي شمالي و آلودگي هاي ناشي از آن، از مسائل مهم محيط زيستي كشور مي باشد. در اين تحقيق، با توجه به مصرف گسترده آفت كش فسفره ديازينون براي كنترل كرم ساقه خوار برنج در استان مازندران و با امعان نظر به شاخص تاثير زيست محيطي (Environmental Impact Quotient) اين آفت كش از حيث مخاطره آميز بودن براي محيط زيست منطقه، غلظت ديازينون در آب و خاك مزارع برنج مورد بررسي قرار گرفت.مواد و روش ها: شناسايي آفت كش ديازينون در آب و خاك مزارع برنج استان مازندران با تعيين ايستگاههاي ثابت براي نمونه برداري صورت گرفت. در مجموع 50 نمونه آب و خاك براي كشت اول و 30 نمونه آب و خاك در كشت دوم نمونه برداري گرديد و پس از انتقال به آزمايشگاه توسط دستگاه گاز كروماتوگرافي (Gas Chromatography) مورد اندازه گيري قرار گرفت. نمونه برداري در سه فصل بهار، تابستان (قبل از نشا يا درحين برداشت محصول) و اوايل پاييز (براي كشت دوم برنج) انجام شد.نتايج و بحث: نتايج اندازه گيري انجام شده حاكي از تفاوت معني‌دار در مقدار ديازينون در آب كشت اول در مقايسه با كشت دوم و خاك كشت اول در مقايسه با كشت دوم داشت. همچنين ميانگين ديازينون در نمونه‌هاي آب كشت دوم نسبت به كشت اول، 7.8 برابر و در نمونه‌هاي خاك كشت دوم نسبت به كشت اول 1.66 برابر بود كه بيانگر مقادير بالا و هشداردهنده مصرف آفت كش ديازينون در كشت دوم برنج است. پايداري و حلاليت ديازينون و شرايط محيطي استان مازندران به ويژه بالابودن سطح آب هاي زيرزميني، موجب افزايش ماندگاري اين آفت كش و به تبع آن مخاطرات جدي محيط زيستي مي شود. نتيجه گيري: با توجه به مقادير غلظتي بالاي آفت كش ديازينون در كشت دوم برنج، موضوع مديريت مصرف سموم ارگانوفسفره و بهره برداري پايدار از اراضي تحت كشت با تمركز بر ارتقاي بهره وري توليد و افزايش راندمان محصول، توسعه آموزش هاي عمومي و تخصصي براي گروههاي ذي نفع در توليد، عرضه و مصرف آفت كش هاي فسفره، ثبت و كاربرد اين سموم بر مبناي ضريب اثر محيطي، استفاده از روش ها و فناوري هاي نوين براي مقابله با آفات مهم برنج، حذف و جايگزيني آفت كش پرخطر ديازينون از اهم مواردي هست كه مي بايست به عنوان راهبردها و سياست هاي اجرايي حاصل از تحقيق مدنظر قرار گيرد.