شناسايي و تبيين عامل هاي بازدارنده توسعه كشاورزي ارگانيك از ديدگاه كارشناسان سازمان جهاد كشاورزي شهرستان اروميه

سابقه و هدف: كشاورزي ارگانيك يكي از راهبردهاي كشاورزي پايدار است كه متكي بر روش‌ هاي طبيعي كنترل آفت‌ ها و بيماري‌ ها بوده و در آن استفاده از آفت‌ كش ‌ها و علف ‌كش ‌هاي مصنوعي، كودهاي شيميايي، هورمون‌ ها و آنتي‌ بيوتيك ‌ها تا حد امكان منع شده است. باتوجه به اهميت موضوع امنيت ‌غذايي و خسارت‌ هاي جبران ‌ناپذير ناشي از استفاده بيش ازحد نهاده‌ هاي شيميايي كشاورزي بر محيط ‌زيست و سلامت انسان ‌ها، هدف كلي اين تحقيق، شناسايي و تبيين عامل‌ هاي بازدارنده توسعه كشاورزي ارگانيك بود. استان آذربايجان غربي به لحاظ موقعيت خاص جغرافيايي و تنوع محصول‌ هاي كشاورزي از ظرفيت بالايي در توليد محصول‌ هاي ارگانيك از جمله انگور، توت سفيد، انار و سيب برخوردار است. با اينكه سابقه كشت ارگانيك از ديرباز در استان آذربايجان غربي معمول بوده است، اما متأسفانه درحال حاضر اين نوع كشاورزي با موانع و مشكل‌ هاي بسياري مواجه است، بنابراين شناسايي و تببين عامل‌ هاي بازدارنده به ‌كارگيري كشاورزي ارگانيك اهميت بالايي داشته و براي توسعه كشاورزي ارگانيك بايد در جهت رفع اين مشكل ‌ها گام برداشت.مواد و روش‌ ها: پژوهش حاضر به لحاظ هدف كاربردي و از نظر طرح تحقيق جزء پژوهش ‌هاي كمي - كيفي است. در مرحله اول عامل‌ هاي بازدارنده توسعه كشاورزي ارگانيك به روش دلفي شناسايي شدند. جامعه آماري اين مرحله 25 نفر از اساتيد دانشگاهي، خبرگان و متخصصان بودند كه براي جمع ‌آوري اطلاعات از روش نمونه‌ گيري هدفمند استفاده شد. در مرحله دوم داده ‌هاي حاصل از توافق متخصصان، به‌ صورت پرسشنامه بسته پاسخ در اختيار كارشناسان قرار گرفت. جامعه آماري تحقيق در اين مرحله شامل 101 نفر از كارشناسان سازمان جهاد كشاورزي شهرستان اروميه بودند كه به ‌دليل محدود بودن جامعه آماري براي جمع ‌آوري اطلاعات از روش سرشماري استفاده شد. به ‌منظور تحليل داده‌ ها از تكنيك تحليل عاملي اكتشافي براساس روش تجزيه به مؤلفه ‌هاي اصلي بهره گرفته شد.نتايج و بحث: براساس نتايج تحقيق، مهم ترين موانع و عامل‌ هاي بازدارنده توسعه كشاورزي ارگانيك به‌ ترتيب شامل: موانع اطلاعات و دانش كشاورزي (نبود دانش كافي در زمينه توليد محصول‌ هاي ارگانيك)، موانع انگيزشي و نگرشي (عدم علاقه و مقاومت كشاورزان در پذيرش كشت محصول‌ هاي ارگانيك)، موانع اقتصادي (نداشتن پشتوانه مالي براي تحمل خسارت ‌هاي دوره ‌گذر)، موانع فني - مديريتي و حمايتي (آشنا نبودن به فنون و روش ‌هاي كشت محصول‌ هاي ارگانيك و نبود متولي واحد و مشخص براي محصول‌ هاي ارگانيك)، موانع كاربرد نهاده (مصرف بيش ازحد كودهاي شيميايي)، موانع ترويجي (شركت محدود كشاورزان در برنامه‌ هاي ترويجي و آموزشي) بودند.نتيجه ‌گيري: برنامه ‌ريزان بخش كشاورزي بايد با دادن راهكارهايي در زمينه تسهيل امر صادرات محصول‌ هاي كشاورزي ارگانيك، حمايت از كشاورزان پيشرو در كشت ارگانيك، اطلاع‌ رساني و انجام فعاليت ‌هاي ترويجي براي استفاده از ظرفيت‌ هاي موجود در كشور، جهت‌ دهي تحقيقات كشاورزي از مصرف كودهاي شيميايي به مصرف كودهاي آلي و بيولوژيك، توجه ويژه به كشاورزي ارگانيك در تدوين برنامه ‌هاي راهبردي تحقيقات كشاورزي و نظام قيمت ‌گذاري مناسب و مجزا براي محصول‌ هاي ارگانيك، زمينه را براي توسعه و پيشرفت اين نظام كشاورزي پايدار را فراهم نمايند. ارائه دوره ‌هاي آموزشي-  ترويجي در زمينه كشاورزي ارگانيك براي كشاورزان و تشويق آنان به شركت در اين كلاس‌ ها و همچنين آموزش مروجان كشاورزي براي انتشار كشاورزي ارگانيك و نيز به ترويج كشاورزي ارگانيك از طريق رسانه ‌هاي جمعي مانند راديو و تلويزيون و ساير كانال‌ هاي ارتباطي و منابع اطلاعاتي جهت ارتقاء سطح آگاهي ‌هاي عمومي مصرف‌ كنندگان و توليدكنندگان محصول‌ هاي ارگانيك پرداخته شود.