عوامل تأثيرگذار بر سبزشويي در اقامتگاه‌هاي بوم‌گردي استان اصفهان

سابقه و هدف: مغايرت عملكرد زيست‌محيطي سازمان با تصوير سبز ارائه‌شده از مصاديق سبزشويي است. سبزشويي در اقامتگاه‌هاي بوم‌گردي (كه با هدف توسعه گردشگري پايدار به وجود آمدند)، پيامدهاي گسترده‌اي براي محيط‌زيست، صنعت، گردشگران و ساير ذي‌نفعان به همراه دارد؛ لذا بررسي عوامل مؤثر بر سبزشويي در اين اقامتگاه‌ها به منظور كنترل مسئله ضروري مي‌نمايد. با توجه به پژوهش كيفي عوامل مؤثر بر سبزشويي به سه دسته قابل تقسيم هستند: 1. عوامل علي (انگيزه بهره‌گيري از مزاياي كوتاه‌مدت سبز شامل بهبود تصوير، افزايش سهم بازار، جذب سرمايه، جلب اعتماد ذي‌نفعان، صرفه اقتصادي و مزيت رقابتي)، 2. زمينه‌اي (ضعف محيط داخلي (محرك‌هاي روانشناختي فردي، ضعف دانش زيست‌محيطي) و ضعف محيط خارجي (ضعف اطلاع‌رساني ادارات ذي‌ربط، ضعف نظارت))، 3. تعديل‌گر (بازخورد زيست‌محيطي گردشگر). با اين وجود باتوجه به محدوديت منابع، به منظور برنامه‌ريزي دقيق‌تر و كنترل سبزشويي، آزمون كمي اين روابط ضروري مي‌نمايد؛ لذا در پژوهش حاضر تأثير عوامل مذكور بر سبزشويي در اقامتگاه‌هاي بوم‌گردي استان اصفهان مورد آزمون قرار گرفت.مواد و روش‌ها: پژوهش داراي رويكرد قياسي، جهت‌گيري كاربردي، مباني فلسفي اثبات‌گرايي، روش‌شناسي كمي و راهبرد پيمايشي است. گردآوري داده‌ها نيز به صورت ميداني و از طريق پرسشنامه بسته انجام شد. چارچوب مفهومي و شاخص‌هاي اندازه‌گيري متغيرهاي پژوهش، از پژوهش‌ كيفي اقتباس گرديد. روايي صوري و محتوايي پرسشنامه مورد تأييد خبرگان قرار گرفت. روايي دروني و بيروني، و پايايي (آلفاي كرونباخ، پايايي تركيبي و بارهاي عاملي) ابزار سنجش نيز محاسبه و تأييد شد. نمونه‌گيري نيز به روش تصادفي ساده از جامعه آماري مديران اقامتگاه‌هاي بوم‌گردي در استان اصفهان انجام گرفت و داده‌ها با بهره‌گيري از معادلات ساختاري حداقل مربعات جزيي تجزيه و تحليل شد.نتايج و بحث: يافته‌هاي پژوهش نشان داد عوامل زمينه‌‌اي تأثير مستقيم مثبت و بازخورد زيست‌محيطي تأثير مستقيم و غيرمستقيم منفي (به واسطه عوامل زمينه‌اي) بر سبزشويي دارد وليكن تأثير عوامل علي و تعديل‌گري بازخورد ‌زيست‌محيطي (در تأثير عوامل علي بر سبزشويي) معني‌دار نيست. بنابراين تلاش در خصوص دريافت بازخورد زيست‌محيطي از گردشگران مهمان در اقامتگاه‌هاي بوم‌گردي ضروري مي‌نمايد، همچنين توصيه مي‌شود برنامه‌ريزان و مسئولان گردشگري بر كاهش ضعف‌هاي زمينه‌اي تمركز نمايند. در اين خصوص راهكارهاي زير مي‌تواند مثمر ثمر باشد: افزايش نظارت، بهبود اطلاع‌رساني و آموزش مديران اقامتگاه‌هاي بوم‌گردي در خصوص مسائلي همچون ملاحظات زيست‌محيطي، پيامدهاي قصور در اين زمينه و تأثير آن در موفقيت‌هاي بلندمدت اقامتگاه در جذب گردشگران.نتيجه‌گيري: يافته‌هاي پژوهش گوياي اين واقعيت است كه اقامتگاه‌هاي بوم‌گردي به منظور بهره‌گيري از مزاياي سبز اقدام به سبزشويي نمي‌كنند، بلكه ضعف‌هاي زمينه‌‌اي موجب سهل‌انگاري ايشان در عمل به تعهدات ‌زيست‌محيطي خود ‌مي‌شود. از طرفي بازخورد بيشتر گردشگران موجب هوشياري دستگاه‌هاي ذي‌ربط و فعالان محيط‌زيست و همچنين مديران اقامتگاه‌هاي بوم‌گردي مي‌شود و اين حساسيت منجر به اصلاح عملكرد و كاهش ضعف‌هاي زمينه‌اي و كاهش سبزشويي مي‌شود. لذا با توجه به نتايج پژوهش برخي پيشنهادات كاربردي به مسئولين و برنامه‌ريزان صنعت ارائه گرديد. محورهاي اصلي اين پيشنهادات عبارتند از: افزايش آگاهي مديران اقامتگاه‌هاي بوم‌گردي، افزايش نظارت ‌زيست‌محيطي بر فعاليت‌ اين اقامتگاه‌ها، تشويق و تذكر در خصوص پايداري ‌زيست‌محيطي اقامتگاه‌هاي بوم‌گردي، و تمركز بر تقويت بازخوردهاي زيست‌محيطي گردشگران (از طريق تشويق به اشتراك‌گذاري نظرات، امتيازدهي به عملكرد سبز اقامتگاه و تنظيم تقاضاي مجدد بر اساس عملكرد زيست‌محيطي).