تحليل فلسفي ملالت بر اساس حكمت متعاليه(چيستي، چرايي، ارزش اخلاقي)

حس ملالت را مي‌توان ويژگي فراگير جوامع مدرن و ريشه‌ي بسياري از تحولات مثبت يا منفي در انسان دانست. هدف ما اين است كه بر اساس مباني حكمت متعاليه، حس ملالت را تحليل نماييم. ملالت چيست؟ چرا ايجاد مي‌شود؟ و در مواجه با آن‌چه بايد كرد؟ روش كار اين بود كه ابتدا ملالت و علت ايجاد آن را بر اساس اين مباني توصيف و تحليل نماييم و سپس بر اساس همان مباني، اخلاق مواجه با آن را بيان نماييم. نتيجه تحقيق اين است كه اگر عمل ارادي را داراي سه ركن مهم يعني تصور مقصود، تصديق به فايده آن و شوق و اراده براي رسيدن به آن بدانيم، آنگاه ضعف يا عدم شوق و اراده را مي‌توان تعريف ملالت دانست. عدم تصور صحيح مقصود و عدم تصديق به فايده آن را مي‌توان دو دليل براي ايجاد ملالت دانست. اولي مي‌تواند ناشي از ديد محدود ما در مرتبه حسي و خياليِ هستي باشد و دومي مي‌تواند ناشي از عدم تطبيق آن مقصود با مراتب عميق‌ترِ نفس ما باشد. رنج ناشي از ملالت، در ابتدا، موجب روي‌گرداني انسان از يك ظهور به ظهوري ديگر در يك‌مرتبه و سرگرداني و پوچي مي‌شود؛ اما با داشتن ديد تشكيكي به هستي و انسان مي‌تواند موجب روي‌گرادني از مرتبه پايين‌تر وجود و سايه‌هاي ماهوي و هم‌سطح آن و ايجاد حركت اشتدادي انسان به سوي مرتبه بالاتر شود.بنابراين بايد ملالت را نشانه عدم رسيدن به مقصود يعني جامعيت بين وحدت و كثرت دانست و در پي رفع آن بر آمد.