تأثير متقابل فقه و اخلاق در راستاي تأسيس دانش فقه اخلاق

در مورد رابطه دانش فقه و اخلاق، اختلاف بين دانشوران فقه اخلاق وجود دارد. بررسي رابطه فقه و اخلاق و امكان تاسيس دانش فقه اخلاق اهميت به‌سزايي در رشد و تعالي اين علم دارد. مقاله حاضر با روش تحليلي-توصيفي در صدد بيان رابطه فقه و اخلاق و امكان تاسيس فقه اخلاق مي‌باشد. براي دست‎يابي به اين هدف نسبت‌سنجي و بررسي شباهت‎ها و تفاوت‌هاي ميان عناصر اصلي دو علم فقه و اخلاق صورت گرفته است. همچنين با رابطه‌سنجي فقه و اخلاق تعامل و تأثيرهاي متقابل دو دانش بررسي شده است. يافته‎هاي مقاله نشان مي‎دهد در نسبت‌سنجي فقه و اخلاق، موضوع اين دو باهم نسبت عام و خاص من وجه دارند و در محمول، هدف و روش نسبت آن دو تساوي است. در رابطه‌سنجي فقه و اخلاق تاثير فقه بر اخلاق در مسائل، روش تحقيق، اهداف اخلاق بررسي مي‎شود و در تاثير اخلاق بر فقه ساختن مبادي حكم، تعديل حكم فقهي، تحليل اخلاقي از موضوعات و گسترش دامنه فقه بررسي مي‌گردد. با توجه به آنچه كه در نسبت‌سنجي و رابطه‌سنجي بيان شد امكان فقه اخلاق وجود دارد و براي آن دو تعريف عام و خاص لحاظ شده است كه در تعريف مختار، اصطلاح خاص مدنظر است كه در بردارنده احكام شرعي است به همان معناي فقهي كه در فقه مصطلح وجود دارد. در نتيجه با توجه به اين تعريف، در فقه اخلاق بايد حوزه صفات و رفتارهاي اخلاقي، با دقّت اجتهادي و روش استنباط فقهي مورد شناسايي تكاليف خمسه قرار گيرند.